Abstract:
روایات، سنّت معصومان را که بیان‌گر کلام خداوند است برای ما گزارش می‌کند اما در گذر زمان دچار آسیب‌های متعدّدی شده که یکی از آن‌ها پدیده ادراج است. برطرف کردن این آسیب جز با استفاده از تجربیات حدیث‌پژوهان خبره ممکن نیست. مخزن جواهر فقه اهل بیت (ع) که در دسترس ماست، می‌تواند در این جهت راه‌گشا باشد. نوشتار پیش‌رو که با روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته در صدد است که حجیّت حدیث مُدرَج، عوامل ادراج و قراین کشف آن را از نظر صاحب جواهر مورد بررسی قرار دهد. یافته‌های این جستار نشان می‌دهد که از نظر ایشان، حدیث مُدرَج تنها به صورت مویّد قابل استفاده است، عواملی همچون شرح و تفسیر روایات، آمیخته شدن اجتهادها با احادیث، ادخال روایتی در روایت دیگری و اشتباه راوی یا ناسخ باعث پیدایش پدیده ادراج در روایات شده است و قراینی مانند گزارش متخصّصان حدیث، سنجش حدیث با دیگر روایات، ناسازگاری با کلام اهل لغت، عدم تناسب با سیاق واژگان متن حدیث و اسلوب کلام می‌تواند در کشف و شناسایی این آسیب موثّر باشد.
The Hadiths are the means of narrating the traditions of the Immaculate Imams to us, which in fact are the teachings of the Almighty. Yet the topic of Hadith has gone through so many problems over time including the topic of Idraj or interpolation. Resolving such issue is feasible by the help of the Hadith experts and their expertise in the field. Perhaps the sources of the Household of the Prophet (peace be upon them) jurisprudence that resides within our reach, is the opening path for resolving such problems. This article reviews and analyzes the authenticity of an interpolated Hadith, its causing factors, as well as the identifying factors from the viewpoint of the author of Jawahir Using a descriptive – analytical approach. According to the view of the author, the interpolated Hadith can only be accepted and used as confirmer element. Factors such as commentary and exegeses of the Hadith, mixture of the Hadith with Ijtihad, alteration of another Hadiths, and mistake (intentionally or unintentionally) of the narrator can all lead to the interpolation of the Hadith. Accordingly factors such as experts’ reports, measurement of one Hadith to another Hadiths, lack of compatibility with the lexicographer statements, lack of compatibility with the context of the Hadith or the style of the statement can be used as signs to identify the interpolated Hadith.
Machine summary:
صاحب جواهر این تعبیر را به تبعیّت از برخی (بحرانی، 1405ق، 23: 456) به کار برده است و پاره‌ای مراد از آن را، این دانستند که شارح روایتی در توضیح حدیث، از تفسیر روایت دیگری تبعیت نماید (همان)؛ برای نمونه در فرع فقهی که گوید: آیا با نفس عقد، مادر همسر بر انسان حرام می‌گردد؟ دو دسته روایت وجود دارد؛ برخی از روایات حکم را مشروط به دخول کردند؛ مانند روایتی که صدوق آورده است: «وَ فِي رِوَايَةِ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ أَنَّهُ سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) عَنْ رَجُلٍ تَزَوَّجَ امْرَأَةً ثُمَّ طَلَّقَهَا قَبْلَ أَنْ يَدْخُلَ بِهَا هَلْ تَحِلُّ لَهُ ابْنَتُهَا قَالَ الْأُمُّ وَ الْإبْنَةُ فِي هَذَا سَوَاءٌ إِذَا لَمْ يَدْخُلْ بِإِحْدَاهُمَا حَلَّتْ لَهُ الْأُخْرَی؛ از امام صادق (ع) پرسیدند: مردی زنی را به همسری گرفته و قبل از اين‌كه به او دخول کند وى را طلاق داده است؛ آيا بر او حلال است كه با دختر آن زن ازدواج کند؟ امام (ع) فرمود: مادر و دختر در اين مسأله حكمشان يكى است هر كدام را به همسرى گرفت و با او دخول نكرد و طلاقش داد ديگرى را مى‌تواند بگيرد» (صدوق، 1413ق، 3: 414، ح4447).
Keywords:
مویّد بودن حدیث مدرج
،
عوامل ادراج
،
قراین کشف ادراج
،
ادراج متنی
،
جواهر الکلام
Jawāhir alKalām
،
Textual Interpolation
،
Interpolated Ḥadith as aConfirmer
،
Factors of Interpolation
،
Signs of Interpolation
(
, 
, 
)
