Abstract:
مسئله پیشگیری از مهمترین راهکارهای مقابله با انواع مختلف آسیبهای اجتماعی از جمله وقوع جرم و رفتارهای بزهکارانه است. جرایم اقتصادی یکی از انواع آسیبهای اجتماعی بوده که بهسبب مختل نمودن نظام و امنیت اقتصادی کشور باید تحت عنوان مفاسد اقتصادی از آن یاد نمود. پژوهش حاضر با شیوه توصیفی ـ تحلیلی، و با بهره گیری از آیات و روایات، نقش و جایگاه قناعت را بهعنوان یکی از فضایل اخلاقی در پیشگیری از ارتکاب جرایم و بزهکاریهای اقتصادی بررسی می نماید. پژوهش پیش رو پس از بررسی اجمالی برخی مصادیق جرایم اقتصادی، خصوصیات و پیامدهای آن و علت یابی این جرایم و بیان پیامدهای حرص مذموم، به این نتیجه رسیده که بسیاری از جرایم و بزهکاریهای اقتصادی نظیر احتکار، اختلاس، کلاهبرداری، رشوه، ربا، پولشویی و... ریشه در رذیله اخلاقی حرص دارد و قناعتورزی، روش و راهکاری عملی جهت پیشگیری و مقابله با ارتکاب این نوع جرایم است و در صورت رعایت آن، نتایج مطلوبی خواهد داشت؛ برخی از آثار قناعت ورزی که در پیشگیری از جرایم اقتصادی مهم است، عبارتند از: آرامش روانی، احساس بینیازی، رضایتمندی، سلامتی دین، عزت نفس و سربلندی، رفاه اقتصادی، بازدارندگی، زهد، هدایت و رستگاری که هم در بعد فردی و هم در سلامت و امنیت اقتصادی نقش مهمی دارد.
Machine summary:
ریشه در رذیله اخلاقی حرص دارد و قناعتورزی، روش و راهکاری عملی جهت پیشگیری و مقابله با ارتکاب این نوع جرایم است و در صورت رعایت آن، نتایج مطلوبی خواهد داشت؛ برخی از آثار قناعت ورزی که در پیشگیری از جرایم اقتصادی مهم است، عبارتند از: آرامش روانی، احساس بینیازی، رضایتمندی، سلامتی دین، عزت نفس و سربلندی، رفاه اقتصادی، بازدارندگی، زهد، هدایت و رستگاری که هم در بعد فردی و هم در سلامت و امنیت اقتصادی نقش مهمی دارد.
حال مسئلهی تحقیق حاضر آن است که ضمن پاسخگویی به دو سؤال ذیل، نقش و جایگاه فضیلت قناعت را بهعنوان یکی از مهمترین مصادیق پیشگیری اجتماعی ، در ممانعت از وقوع جرایم و مفاسد کلان و رایج اقتصادی جامعه، تبیین نماید.
بخش دوم: مفهومشناسی پیش از ورود به بحث اصلی، لازم است به تبیین واژههای کلیدی تحقیق پرداخته شود: 1- جرایم اقتصادی ازآنجاکه جرم اقتصادی در قانونگذاریهای داخلی و بینالمللی ازجمله ایران و فرانسه فاقد تعریف قانونی بوده و تنها به ذکر مصادیق آن اکتفا شده است (خدائیان چگنی، 1391: 32)، لذا در اغلب موارد مجرمان کلان اقتصادی، تحت عنوان مجرمانه «تحصیل مال از طریق نامشروع» تحت پیگرد، محاکمه و مجازات قرار میگیرند.
(حسینی، ملازمیان، 1394: 80 ؛ ساریخانی، سلطانی بهلولی، 1395: 144؛ نجفی ابرندآبادی، 1383: 569) نظر به عنوان پژوهش حاضر در بررسی قرار دادن نقش قناعت در ممانعت از وقوع جرایم اقتصادی، بعد غیر کیفری پیشگیری مدنظر بوده لذا تعریف زیر مد نظر ماست: «مجموعه فعاليتها و تدابيری است که از پايه و اساس مانع وقوع جرم و فعليت يافتن انديشه جنايى میشود و با ريشهها و علل پيدايى جرم مبارزه مىکند».