Abstract:
در این پژوهش دادههای بارش زمستانه ایستگاههای همدیدی زابل، زاهدان، ایرانشهر و چابهار در استان سیستانوبلوچستان در جنوبشرق ایران برای آشکارسازی زمستانهای خشک و تر این استان بررسی شد. برازش تابع توزیع گاما بر این دادهها، ده درصد بالا و پایین منحنی برازش شده برای هر ایستگاه مشخص و بر اساس آن زمستانهای خیلیخشک و خیلیتر تعریف شد. با انتخاب دو زمستان خیلیخشک و دو زمستان خیلیتر برای نیمه جنوبی و شمالی استان، ناهنجاری فشار سطح متوسط دریا و ارتفاع تراز میانی جو بررسی شد. نتایج بررسی دادههای بارش نشانداد که در ایستگاههای مختلف استان، بارش زمستانه بین 50 تا 59 درصد سهم بارش را به خود اختصاص داده است. از بررسی تغییرات بارش زمستانه ایستگاههای معرف تعدادی زمستان خیلیخشک آشکار شد که خشکی زمستان 2001 در ایستگاههای زاهدان و زابل و خشکی زمستان 2000 در ایستگاههای ایرانشهر و چابهار شدیدتر بود. تعدادی زمستان خیلیتر نیز در این استان مشخص شد که زمستان 1996 (1990) در نیمه شمالی(جنوبی) استان از شدت بیشتری برخوردار بود. در زمستانهای خیلیخشک به سبب توسعه غرب سوی پرفشار سرد و شرق سوی پرفشار آزروس، فراوانی ایجاد و توسعه کمفشارهای بارشی کاهش یافته و مسیر عبور آنها تغییر کردهاست. در زمستانهای خیلیتر، ناوه ارتفاعی تقویت و فراوانی کم فشارهای عبوری از ایران افزایش یافته است. در این زمستانها فعالیت ناوه فشاری وارون دریای سرخ افزایش یافته است که سبب ریزش بارش شدید در مناطق جنوبی کشور و ایستگاههای استان سیستانو بلوچستان شدهاست.
In this study, the data of winter precipitation in four synoptic meteorological stations Zabol, Zahedan, Iranshahr and Chabahar in south east of Iran were investigated to detect wet and dry winters of this region. The gamma distribution function is fitted on the winter precipitation data and then based on the applied relation on the curve, the precipitation upper 90% and lower 10% are estimated in each station. By choosing two very wet winters and two very dry winters for the southern and northern half of the province, anomalies of the mean sea level pressure and height of 500 hPa were investigated. The investigation of winter precipitation data showed that, winter precipitation varies between 50 to 59 percent of total precipitation in different stations of the province. The results were detected a few very dry winters and a few very wet winters in four stations of Sistan and Balochestan. In the two very dry winters, due to the development of the westward the cold high pressure and development of the eastward the Azores high pressure, the frequency of the creation and development of low pressure has decreased and their route has changed from Iran. In very wet winters, the upper trough has deep and the frequency of low pressure and their route from Iran has increased. During these winters, the activity of the Red Sea trough inverse has increased, which has led to heavy precipitation in the southern regions of the Iran and stations in Sistan and Balochistan.
Machine summary:
هدف از اين پژوهش بررسي بارش زمستانه ايستگاه هاي زابل ، زاهدان ، ايرانشهر و چابهار در استان سيستان و بلوچستان براي تعيين سالهاي خشک و تر و تحليل ناهنجاري فشار سطح متوسط دريا و ارتفاع تراز مياني در حالتهاي انتخابي براي شناسائي عوامل موثر بر ترسالي و خشکسالي در اين خطه از ميهن است .
مواد و روشها در اين مطالعه از داده هاي مجموع بارش ماهانه ايستگاه همديدي زابل ، زاهدان ، ايرانشهر و چابهار که به ترتيب در مناطق شمال ، مرکز، غرب و جنوب استان سيستان و بلوچستان قرار دارند و دوره آماري آنها بطور پيوسته بيش از سي سال است ، به عنوان ايستگاه معرف استفاده شد.
(به تصویر صفحه رجوع شود) تحليل آماري بارش ايستگاه هاي معرف نشان داد که بارش زمستانه استان سيستان و بلوچستان بيشتر از بارش فصل هاي ديگر است و بارش اين استان نيز تحت تاثير الگوهاي همديدي عرضهاي مياني است که معمولا از غرب به شرق حرکت ميکنند.
-از بررسي ناهنجاري ميدان فشار سطح متوسط دريا و ارتفاع تراز مياني جو در زمستان هاي خيلي تر، ديده شد که ناهنجاري منفي اين دو کميت در جنوب درياي مديترانه و در روي ايران قرار گرفته است که معرف تقويت ناوه ارتفاعي يا افزايش فراواني کم فشارهاي عبوري از ايران بوده است که برخي از آنها در حين فعال کردن ناوه فشاري وارون درياي سرخ ، سبب ريزش بارش شديد در مناطق جنوبي کشور و ايستگاه هاي استان سيستان و بلوچستان شده اند.