Abstract:
افزایش تولید برنج در ایران با توجه به کمیابی منابع تولید مستلزم افزایش بهرهوری است. در راستای دستیابی به این هدف، طرح تجهیز و نوسازی اراضی در کشور به اجرا درآمده است. از آنجا که مهمترین استان تولیدکننده برنج در ایران استان مازندران است، لذا هدف اصلی این مطالعه بررسی اثر اجرای طرح تجهیز و نوسازی اراضی بر بهرهوری در شالیزارهای استان مازندران میباشد. به این منظور اطلاعات مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه از هفت شهرستان استان مازندران، برای سال زراعی 97-1396 جمعآوری شد. شاخص ترنکوئیست-تیل برای محاسبه بهره وری کشت اول برنج مورد استفاده قرار گرفت. سپس برای بررسی عوامل موثر بر بهرهوری، الگوی رگرسیون معمولی برآورد شد. همچنین برای تعیین عوامل متمایز کننده شالیکاران به دو گروه؛ افراد دارای بهرهوری بالاتر و پایینتر از متوسط نمونه؛ الگوی لاجیت تخمین زده شد. نتایج نشان میدهد عواملی مانند طرح تجهیز و نوسازی اراضی، اجارهبهای زمین، منطقه جغرافیایی (غرب در مقابل شرق استان)، تکنولوژی تولید در قالب رقم محصول (محلی در مقابل پرمحصول)، تخصص و کشت دوم تاثیر مثبت بر بهرهوری داشته درحالیکه مقیاس تولید هیچگونه اثری بر بهرهوری ندارد. همچنین محاسبه اثر نهایی حاصل از الگوی لاجیت نشان دهنده آن است که طرح تجهیز و نوسازی اراضی از عوامل مهم و اثر گذار بر بهرهوری برنج میباشد بطوریکه با اجرای این طرح احتمال اینکه شالیکاران در کشت اول خود بهرهوری بالاتر از متوسط نمونه را تجربه کنند 28 درصد افزایش مییابد. لذا با توجه به اینکه اجرای این طرح سالهای طولانی به طول انجامیده، توجه به انجام هرچه سریعتر این طرح در سایر نقاط استان توصیه میشود.
Increasing rice production in Iran due to the scarcity of production resources requires increasing productivity. In order to achieve this goal, the land equipping and renovation project has been implemented in the country. Since the most important rice - producing province in Iran is Mazandaran province, the main goal of present study is to analysis the effect of implementing land equipping and renovation project on productivity in paddy fields of Mazandaran province. For this purpose, the required information was collected by filling out a questionnaire from seven cities of Mazandaran province for the crop year 2017-18. The Tornqvist-Theil index was used to calculate the total factor productivity of first cultivation rice. Then, to investigate the factors affecting productivity, linear regression models was estimated using ordinary least squares method. Also, logistic regression model was used to determine factors distinguish between high productivity farmers and low productivity ones in first cultivation rice. The results show that in both linear and logistic models, the variables of land equipping and renovation project, land rent, geographical area (east vs. west of the province), production technology in the form of improved varieties (high yield vs. local) and doing second cultivation, as well as specialization of farmer have had a positive effect on productivity while the scale of production has no effect on productivity. The calculation of the marginal effect based on the Logit model shows that the land equipping and renovation program is one of the most important factors affecting rice productivity so that the implementation of this project have caused to increase probability of achieving a higher than “average productivity of all farmers” up to 28 percent. Based on the results, considering that implementation of land equipping and renovation project has taken many years, it is recommended to pay attention to implement it as soon as possible in other parts of the Mazandarn province.
Machine summary:
همچنین محاسبه اثر نهایی ناشی از الگوی لاجیت نشان دهنده آن است که طرح تجهیز و نوسازی اراضی از عامل های مهم و اثر گذار بر بهره وری برنج میباشد به طوری که با اجرای این طرح احتمال اینکه شالیکاران در کشت اول خود بهره وری بالاتر از میانگین نمونه را تجربه کنند ٢٨ درصد افزایش می یابد.
تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری نه تنها در امکان به کارگیری ماشین ها و ادوات مختلف کشاورزی ، همچون نشاکارها، ماشین های داشت و برداشت در شالیکاری ها و افزایش بازده و عملکرد آنها نقش بسزایی دارد، بلکه می تواند منجر به افزایش کارایی در مصرف نهاده ها، تسهیل امکان کشت دوم ، بهبود حفاظت از آب و خاک، یکپارچه سازی زمین ها و استفاده ازصرفه های ناشی از مقیاس و مدیریت بهتر شالیزارها شود و به این ترتیب به رشد بهره وری یاری رساند .
Ebrahimi et al به بررسی تغییرات تولیدی بهره برداران طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری استان گیلان پرداخته و نشان دادند که این طرح باعث کاهش ١١ درصدی هزینه های تولید کشاورزان شده و با ایجاد امکان کشت دوم افزایش ١٠/٥ درصدی درآمد کشاورزان را در پی داشته است .
(2020) Effects of agricultural land dispersion and fragmentation on the cost of agricultural products (Case study: Rainfed wheat in province of Guilan), Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 51(3): 393-412 (In Farsi).