Abstract:
شناخت ویژگیهای ژئومورفولوژیکی و اقلیمی نقاط مختلف کشور یک اصل مهم و ضروری بهحساب میآید و عدم شناخت آنها جز ارتکاب به اشتباهات خطرناک، کاردیگری انجام نخواهد شد. این مقاله به بررسی ویژگیهای جغرافیایی و به ویژه ارتباط و پیوند میان عوامل ژئومورفوکلیمایی بر مکانگزینی مطلوب مراکز حیاتی، حساس و مهم منطقه سواحل مکران از جاسک تا خلیج گواتر با رویکرد دفاعغیرعامل میپردازد. با توجه به ضرورت مکانگزینی مراکز و تأسیسات حیاتی، مهم و حساس با رویکرد دفاع غیرعامل بصورت مؤثر و هوشمندانه با ارزیابی شاخصهای ژئومورفولوژیکی و اقلیمی سواحل مکران(بندرجاسک تا خلیج گواتر) بمنظور دستیابی به پایداری امنیتی در این ناحیه از کشور ایران بر اساس نقشه طرح توسعه سواحل مکران ترسیم شده توسط دبیرخانه توسعه سواحل مکران، دراین پژوهش متناسب با تفکیک واحدهای ژئومورفولوژی منطقه مکران، خط ساحلی و جلگه ساحلی تا شعاع 50 کیلومتر را به عنوان منطقه عملیاتی ودشتهای پایکوهی وکوهستان تا شعاع 200 کیلومتر درعمق را منطقه راهبردی در نظر گرفته شده است. ابزارهای تحقیق پژوهش را نقشههای توپوگرافی، زمینشناسی و تصاویر هوایی و ماهوارهای منطقه تشکیل داده است. همچنین با ارائه و تنظیم پرسشنامهها، مصاحبه با افراد کارشناس به شناسایی عوامل مؤثر اعم از طبیعی و انسانی در مکانیابی مراکز حیاتی، حساس و مهم با تأکید بر دفاعغیرعامل پرداخته و پس از مشخص شدن آنها، دادههای عوامل ژئومورفولوژیکی و عناصر اقلیمی را با استفاده از روش تحلیلی بهترین- بدترین(BWM) بمنظور انجام مقایسه معیارها به صورت بهترین و بدترین مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و عوامل و عناصر تأثیرگذار در مکانگزینی با رویکرد دفاع غیرعامل رتبهبندی و وزندهی نهایی گردید که از بین شاخصها، میزان شیب با وزن نهایی (257/0) و رطوبت نسبی با وزن نهایی (030/0) به ترتیب مهمترین و کماهمیتترین شاخصها مشخص شدند. در نهایت در محیط نرم افزار Arc GIS با همپوشانی لایهها، نقشهای که در آن مناطق مناسب برای احداث مراکز حساس و مهم در آن مشخص شدهاند را بدست آوردیم. نتایج نشان میدهد که مناطق شرقی ساحلی منطقه مورد مطالعه برای مکانیابی شرایط مناسبتری را نسبت به مناطق غربی دارد. همچنین با توجه به نقشه نهایی که بر اساس عوامل ژئومورفولوژیکی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه شده است، مساحت پهنههای مطلوب برای مکانگزینی مراکز حساس و مهم در بخش شمالی نسبت به مناطق جنوبی بیشتر است، به عبارت دیگر میتوان گفت که ویژگیهای ژئومورفولوژیکی از جمله شرایط توپوگرافی، فیزیوگرافی رودخانهها و... منطقه در بخش شمالی شرایط مطلوبتری نسبت به مناطق جنوبی و نیز در ناحیه جلگه ساحلی در بخش شرقی نسبت به بخش غربی برای انتخاب مکان بهینه مراکز حساس و مهم برخوردار هستند.
Recognizing the geomorphologic and climatic features of different parts of the country is an important and essential principle, without which dangerous mistakes will not be made. this paper examines the geographical features, especially the relationship between Geomorphoclastic factors with the optimal locating of critical, sensitive, and important centers of Makran coastal area from Jask to Gowatre Bay with Passive Defensive Approach. Considering the necessity of locating critical, sensitive, and important centers and facilities with Defensive Passive approach effectively and cleverly and evaluation Characteristics Of geomorphological and climatic of Makran coastal (from Jask to Gowatre Bay), the map of the development plan of Makran Coastal was drawn by the secretariat of the development of Makran Coastal achieve security stability in this area of Iran country. In the current study, according to the separation of the geomorphologic units of the Makran region, the coastline and coastal plain up to 50 km radius and hills and mountains up to 200 km in depth were considered as operational and strategic areas, respectively. The research instruments were topographic and geology maps and aerial and satellite images of the region. Furthermore, we identified the effective factors, both natural and human, in locating critical, sensitive, and important centers with an emphasis on Defensive Passive approach, using questionnaires and interviewing with experts. Identifying the factors, the geomorphologic and climatic elements were analyzed using BWM analytical method for comparing the criteria in the best and worst case; the effective factors and elements in locating with Passive Defensive approach underwent final ranking and weighing. Among the indices, slope with final weight (0.257) and relative humidity with final weight (0.030) were the most and the least important indices, respectively. Finally, in Arc GIS software environment, we obtained a map in which the areas suitable for the construction of sensitive and important centers were identified. The results indicate that the eastern coastal regions of the concerned area are in more suitable conditions for locating compared to the western ones. In addition, according to the final map based on geomorphologic factors in the GIS environment, the area of optimal zones for the locating of sensitive and important centers is more in the northern part, compared to the southern regions. In other words, it can be said that the geomorphologic features such as topographic and physiography conditions of rivers and… of the region are more favorable in the northern part compared to the southern regions and in the coastal plain area in the eastern part compared to the western part for the selection of an optimal locating for sensitive and important centers.
Machine summary:
با توجه به ضرورت مکان گزيني مراکز و تأسيسات حياتي، مهم و حساس با رويکرد دفاع غيرعامل بصورت مؤثر و هوشمندانه با ارزيابي شاخص هاي ژئومورفولوژيکي و اقليمي سواحل مکران (بندرجاسک تا خليج گواتر) بمنظور دست يابي به پايداري امنيتي در اين ناحيه از کشور ايران بر اساس نقشه طرح توسعه سواحل مکران ترسيم شده توسط دبيرخانه توسعه سواحل مکران ، دراين پژوهش متناسب با تفکيک واحدهاي ژئومورفولوژي منطقه مکران ، خط ساحلي و جلگه ساحلي تا شعاع ٥٠ کيلومتر را به عنوان منطقه عملياتي ودشت هاي پايکوهي وکوهستان تا شعاع ٢٠٠ کيلومتر درعمق را منطقه راهبردي در نظر گرفته شده است .
همچنين با ارائه و تنظيم پرسشنامه ها، مصاحبه با افراد کارشناس به شناسايي عوامل مؤثر اعم از طبيعي و انساني در مکان يابي مراکز حياتي، حساس و مهم با تأکيد بر دفاع غيرعامل پرداخته و پس از مشخص شدن آنها، داده هاي عوامل ژئومورفولوژيکي و عناصر اقليمي را با استفاده از روش تحليلي بهترين - بدترين (BWM) بمنظور انجام مقايسه معيارها به صورت بهترين و بدترين مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و عوامل و عناصر تأثيرگذار در مکان گزيني با رويکرد دفاع غيرعامل رتبه بندي و وزن دهي نهايي گرديد که از بين شاخص ها، ميزان شيب با وزن نهايي (٠/٢٥٧) و رطوبت نسبي با وزن نهايي (٠/٠٣٠) به ترتيب مهمترين و کم اهميت ترين شاخص ها مشخص شدند.