Abstract:
هنر و معماری از نشانههای تمدن و فرهنگ هر جامعه است . معمارانْ در آموزش، طراحی و اجرا از نظام اخلاقی خاصی بهره میبردند . بخشی از آموزههای اخلاقی و آداب صنفی در قالب مکتوبات صنفی و فتوّتنامههای حرفهای منعکس شده است . پرسش این مقاله این است که اصول اخلاق حرفهای معماران در فتوّتنامهٔ بنّایان چیست؟ از اینرو، با روش توصیفی و با مراجعه به فتوّتنامه بنّایان و تحلیل محتوای این سند، در صدد تبیین و استخراج اخلاق حرفهای معماری بوده و به دنبال بیان این مسئله است که «میراث مکتوب صنفی و آدابنامههای حِرَف و فتوّتنامههای صنفی و از جمله فتوّتنامه بنّایان، در بردارندهٔ گونهای اخلاق حرفهای اسلامی ایرانی است . در تحلیل فتوّتنامه بنّایان، میتوان مبانی و اصولی چند را بازشناخت؛ ابتنا بر توحید و الگوبرداری از پیشوایان دینی، استفاده از آیات و روایات به عنوان اسناد بالادستی، رعایت برخی فضایل اخلاقی، تخصصگرایی، آموزشهای مکمل، مهارتهای مدیریت پروژه و منابع انسانی، شناخت مشایخ حرفه، رعایت ادبِ شاگردی . نتیجه این که فتوّتنامه بنّایان، گونهای اخلاق حرفهای مبتنی بر اصول و مبانی اعتقادی، اخلاقی و معنوی اسلامی ایرانی ارائه میدهد .
The civilization and culture of every society are marked by art and architecture . Architects benefit from a particular moral system in their teaching, designing, and implementing . Part of moral teachings and professional etiquette is reflected in writings and codes of ethics pertaining to relevant guilds . This article raises the question of what are the professional moral rules of architects in the Chivalrous Code of Ethics for Builders . Therefore it will describe and analyze the contents of this document so as to infer and expound the professional ethics of architects . It accordingly seeks to make the claim that the heritage, etiquette, and codes of ethics regarding professions and careers (including the Chivalrous Code of Ethics for Builders) involve a sort of professional ethics that represents Islamic Iranian characteristics . In analyzing the Chivalrous Code of Ethics for Builders, one can recognize the following foundations and principles: believing in monotheism and following the patterns of divine leaders, using verses and traditions as primary sources, practicing certain moral virtues, specialism, complimentary course of instruction, skills in managing projects and human resources, being acquainted with senior figures, and showing courtesy as an apprentice . The conclusion is that the Chivalrous Code of Ethics for Builders characterizes a type of professional ethics which is founded upon Iranian-Islamic doctrinal, moral, and spiritual principles .
Machine summary:
دليل انتخاب اين متن ، ديرينه و کهن بودن ، جامعيـت و عميـق بـودن مباحـث و موضـوعات مطرح شده در آن و هدف آن نيز تلاش براي تبيين و استخراج برخي اصول اخلاق حرفه اي معماري بر اساس فتوت نامه بنايان است .
١ در ايـن مقالـه ، ضمن ارج نهادن به اين تلاش ها و بهره مندي از نتايج پژوهش هاي پيشين ، سعي شده با رويکردي مسئله محور و بهره گيري از منابع اصيل و روش تحليل محتوا، به پرسش بنيادين پاسخ علمـي داده شود و از منظر اخلاق حرفه اي به فتوت نامه بنايان نگاه شود و ميتوان گفـت ايـن نـوع رويکـرد و زاويه ديد تا کنون سابقه نداشته و مهم ترين وجه نوآوري اين مقاله نسبت به آثار پيش گفتـه اسـت و وجه تمايز، همان خوانش متون صنفي تاريخي با رويکرد اخلاق حرفه اي است .
معنوي) از جلوه هاي منحصر به فرد فرهنگ اسلامي، ارتباط ظاهر و باطن ، صناعت و فضـيلت اسـت ؛ از منظر پيشينيان ، اهل هر حرفه به مقام استادي در حرفـه نمي رسـد جـز ايـن کـه در سـاحت معنوي نيز مراحلي را طي کرده باشد و از اين رو، بسياري از استادان ، خـود از اهـل معنويـت و اخلاق بوده اند؛ چنانکه در وصف استاد علياکبـر اصـفهاني (معمارباشـي جـامع عباسـي در ميدان نقش جهان ـ امام خميني ـ اصفهان )، او را مرد کدخدايي، در نهايت آرامـي و صـلاح و درويشي توصيف کرده اند١ (نصرآبادي، ۱۳۶۱، ص ۱۳۸) در فتوت نامه بنايان در بيـان احکـام ده گانـه بنايي، نخستين حکم را آشنايي با «علم شريعت و طريقت » ميداند تا بدين سبب «استادي او را مسلم باشد» (خانمحمدي، ۱۳۷۱، ص ۱۵).