Abstract:
ایران و عربستان در طول تاریخ دو رقیب منطقهای یکدیگر محسوب میشوند. بااینحال، از زمان حوادث بهار عربی و بهخصوص اتفاقات مربوط به سوریه، بحرین و یمن، از یکسو، و عقد توافق برجام میان ایران و گروه 1+5 از سوی دیگر، این رقابت جنبۀ خصومت پیدا کرده و به قطع روابط دیپلماتیک میان دو کشور نیز انجامیده است. نویسندگان این پژوهش دلیل اصلی تقابل میان دو کشور را مسائل عینی و ناشی از عوامل ژئوپلیتیک و منافع منطقهای دانسته و عوامل غیرمادی همچون هویت و ایدئولوژی را تنها تشدیدکنندۀ این تقابل ذکر کردهاند. به اینترتیب، مهمترین عامل در کاهش تنش میان ایران و عربستان را تفاهم دربارۀ منافع منطقهای و ژئوپلیتیک برمیشمارد. مذاکره میان دو کشور برای به رسمیت شناختن حوزۀ نفوذ یکدیگر در منطقۀ میتواند گام نخست برای تنشزدایی باشد. به این منظور، نویسندگان پیشنهاد میکنند ایران با اولویت بخشیدن به حل برخی بحرانها (همچون سوریه و عراق) و عربستان با اولویت بخشیدن به حل بحران بحرین و یمن، نفوذ یکدیگر در این کشورها را به رسمیت بشناسند و به حلوفصل مناقشات مذکور بپردازند. میانجیگری عمان میان دو کشور میتواند زمینهساز آغاز مذاکرات مربوط باشد.
Machine summary:
بااين حال ، از زمان حوادث بهار عربي و به خصوص اتفاقات مربوط به سوريه ، بحرين و يمن ، از يک سو، و عقد توافق برجام ميان ايران و گروه ١+٥ از سوي ديگر، اين رقابت جنبۀ خصومت پيدا کرده و به قطع روابط ديپلماتيک ميان دو کشور نيز انجاميده است .
همچنين ،دربارة جغرافياي سياسي به موضوع جغرافياي شيعه و سني مي پردازند و به لحاظ ساختاري به نقش ايالات متحده و توزيع قدرت در کشورهاي خليج فارس اشاره مي کنند و نتيجه مي گيرند اين عوامل الگوي رفتاري «جنگ رقابتي » ميان ايران و عربستان را شکل داده است )١٨٢ :٢٠١٦ ,Zakerian &Alikhani (.
مثلا، پژوهندگاني دربارة بحران يمن به اين نتيجه رسيده اند که عربستان با تشکيل ائتلاف و تهاجم نظامي به يمن در پي حذف جنبش انصارالله از قدرت سياسي است و قصد دارد با چينش جريان هاي هم سو در ساختار قدرت ، از نفوذ ايران در دولت جديد يمن جلوگيري کند؛ درحالي که ايران با پشتيباني معنوي و سياسي از جنبش انصارالله و انقلابيون يمن تلاش کرده است تا موازنۀ قدرت منطقه اي را به نفع خويش تغيير دهد (نجات ، موسوي و صارمي ، ١٣٩٥: ١٣٧ـ١٣٨).
٦. بازگشت به رقابت و خصومت در دورة احمدي نژاد در اين دوره ، تلاش براي توسعۀ نفوذ و تفوق در منطقۀ غرب آسيا و خليج فارس مهم ترين علت منطقه اي تنش زايي و بي ثباتي در روابط ميان ايران و عربستان بود.
The Middle East in International Relations: Power, Politics and Ideology.
Saudi Arabia and Iran: Soft Power Rivalry in the Middle East.