Abstract:
دیدگاههایی که به تحلیل بهطور کلی، انقلابها و بهطور خاص انقلاب اسلامی پرداختهاند غالباً در چهارچوبی اومانیستی پیش رفتهاند یا اگر هم منظری بومی و دینی برگزیدهاند به همۀ ابعاد آن توجه نداشتهاند. دیدگاه امام خامنهای هم مبتنیبر مبانی اسلامی است و هم تمام وجوه ممکن درخصوص پدیدۀ انقلاب را پوشش میدهد. تدوین چنین دیدگاهی در چهارچوبی علمی و منسجم به شکلی قابل عرضه در عرصههای علمی هدف بنیادین این تحقیق است. برای رسیدن به این منظور چند سؤال اصلی مطرح شده است: چیستی، چرایی، چگونگی، نتایج و آثار و آفات و آسیبها. برای پاسخ به این پرسشها از روش تحلیل محتوا، که نوعی روش تحلیل گفتمان محسوب میشود، استفاده شده است. مطابق یافتهها، براساس دیدگاه امام خامنهای، در شکلدهی به انقلاب اسلامی عواملی مؤثر بودهاند که عبارتاند از: عوامل ذهنی و عینی؛ خرد و کلان؛ زمینههای تاریخی؛ بسترهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی. تمام این عوامل درعینحال که محصول ارادههای انسانی و متأثر از شرایط محیطی است، در چهارچوب سنتهای الهی و مبتنیبر قوانین قطعی حاکم بر هستی رخ داده است؛ بنابراین، عوامل غیبی مثل عوامل ملکی و بر تارک آن در شکلدهی به انقلاب اسلامی مؤثر بوده است.
The views that have analyzed the revolutions in general and the Islamic Revolution in particular have often developed in a humanistic framework or, if they have chosen an indigenous and religious perspective, have not paid attention to all its dimensions. The view of Imam Khamenei is both based on Islamic principles and covers all possible aspects of the phenomenon of revolution. This study aims to formulate such a view in a scientific and coherent framework that can be offered in scientific fields. To achieve this goal, some key questions have been posed: what (nature or definition)?, why?, how?, the results and effects, and damages. To answer these questions, the content analysis method, which is a method of discourse analysis, has been used. The findings show that, according to Imam Khamenei’s view, in the formation of the Islamic Revolution, there have been effective factors: subjective and objective factors; micro and macro factors; historical grounds; economic, social, political and cultural contexts. While all of these factors are the product of human’s will and are influenced by the environmental conditions, they have occurred within the framework of Divine traditions, and are based on the definite laws governing the universe; Therefore, the invisible factors such as material factors and superior that,
have been effective in shaping the Islamic Revolution.
Machine summary:
تمام این عوامل درعینحال که محصول ارادههای انسانی و متأثر از شرایط محیطی است، در چهارچوب سنتهای الهی و مبتنیبر قوانین قطعی حاکم بر هستی رخ داده است؛ بنابراین، عوامل غیبی مثل عوامل ملکی و بر تارک آن در شکلدهی به انقلاب اسلامی مؤثر بوده است.
در اینجا مسئلۀ اصلی این است که چگونه میتوان اصول و ارکان منظومۀ فکری آیتالله خامنهای را شناسایی کرد و نظریۀ انقلاب اسلامی در منظر ایشان با چه روشی قابل کشف و ارائه خواهد بود؟ واقعیت این است که در حوزۀ روششناسی، علوم سیاسی و اجتماعی موجود بهشدت دچار کاستی و نقص است.
نویسندگان کتاب انقلاب اسلامی ایران معتقدند با نگاه دقیق به این پدیده و تعریفهای آن میتوان مواردی هفتگانه را از ویژگیهای انقلاب دانست که عبارتاند از: بیگانگی عمیق از وضعیت موجود حاکم (که به دنبال ناامیدی از بهبود شرایط پدید میآید)، نقشآفرینی رهبری و ساختارهای آن، گسترش آرمانهای جدید جایگزین، گسترش روحیۀ انقلابی، مشارکت تودهها، وجود عنصر خشونت و تغییر در ساختهای رسمی (ملکوتیان: 1391الف: صص 11ـ5).
چیستی انقلاب از منظر آیتاللهخامنهای آیتالله خامنهای رویکردی تفصیلی به این موضوع داشته و از ابعاد مختلف به ماهیت انقلابها بهطور کلی و انقلاب اسلامی بهطور خاص پرداخته است.
آیتالله خامنهای ویژگیهایی را در تعریف چیستی انقلاب مهم میدانند که مواردی از آن در تعاریف دیگر محققان هم مورد اشاره قرار گرفته است؛ مواردی مانند نارضایتی عمیق از شرایط حاکم، گسترش و پذیرش اندیشه(ها)و ایدئولوژی(های)جدید جایگزین، گسترش روحیۀ انقلابی، مشارکت گستردۀ مردمی، تغییر در ساختارهای اجتماعی و سیاسی جامعه و وجود رهبری و ساختارهای اجتماعیـسیاسی اداری بسیجگر.