Abstract:
بیان مسئله
معنای یک مکان عاملی است که باعث تمایز آن مکان خاص از سایر مکان ها و فضاها می شود. معنای مکان از دو حیث قابل بررسی است: بعد ذهنی و عینی یا فیزیکی. هدف از پژوهش پیش رو تبیین کردن معنا در معماری بناهای شاخص مذهبی دوره صفویه اصفهان، با استفاده از تحلیل ویژگی های کالبدی و فیزیکی فضای معماری آنهاست.
اهداف پژوهش
پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش محوری است که کدام یک از فضاهای مسجد از بعد فیزیکی و کالبدی معنادهی بیشتری دارد و دلیل معناداری فضاهای مسجد چیست؟ به همین منظور از میان ادوار تاریخی، دوره صفویه که واجد ارزش های معناگرایانه بوده و از میان بناهای مذهبی، مسجد علی اصفهان که جهت اقامه نماز مورد استفاده قرار می گیرد به عنوان نمونه موردی انتخاب شد.
روش پژوهش
روش تحقیق در پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی است. روش تحلیل آن نیز با استفاده از روش چیدمان فضا، تحلیل مصاحبه ها توسط نرم افزار «پروتژه» و تحلیل آماری توسط نرم افزار «Spss۲۲» و آنالیز مولفه های ریخت شناسی معماری مانند هم پیوندی، نفوذپذیری، گوناگونی، خوانایی، شفافیت، مقیاس و تناسب، انعطاف پذیری و وحدت فضایی در فضاهای مختلف مسجد علی است.
نتیجه گیری
پس از آنالیز نقشه ها توسط نرم افزار «دپس مپ»، توزیع و تحلیل پرسشنامه و مصاحبه در میان جامعه آماری مورد نظر، این نتیجه حاصل شد که حیاط با توجه به موقعیت استقرار مابین سایر فضاها و ایجاد ارتباط و دسترسی به آنها، علاوه بر داشتن شفافیت و تداوم دید بصری، دارای میزان بالاتری از هم پیوندی است. کاربران مسجد علی از میان فضاهای مسجد، حیاط را واجد آن دسته از مولفه های فیزیکی دانسته اند که به واسطه آن مولفه ها فضا را معنادار می نامند. از دستاوردهای این پژوهش می توان در طراحی معماری معنامحور با توجه به مولفه های فیزیکی آن و در طراحی مساجد جدید با توجه به الزامات و نیازهای جدید بهره جست.
Machine summary:
اهداف پژوهش: پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش محوری است که کدام+یک از فضاهای مسجد از بعد فیزیکی و کالبدی معنادهی بیشتری دارد و دلیل معناداری فضاهای مسجد چیست؟ به همین منظور از میان ادوار تاریخی، دورۀ صفویه که واجد ارزش+های معناگرایانه بوده و از میان بناهای مذهبی، مسجد علی اصفهان که جهت اقامه نماز مورد استفاده قرار می+گیرد به+عنوان نمونۀ موردی انتخاب شد.
از این رو پژوهش حاضر در نظر دارد تا معناداربودن یک فضای عبادی و معنوی را از حیث مؤلفه+های فیزیکی شکل+دهندۀ آن، با استفاده از روش چیدمان فضا، مورد بررسی و واکاوی قرار دهد و از آنجایی که غالباً فضاهای مذهبی را از بعد معنایی، تنها به صورت ذهنی شامل مؤلفه+های فردی، اجتماعی و فرهنگی آن مورد ارزیابی قرار می+دهند، در این پژوهش سعی شده است تا این+بار از دیدگاه کالبدی و فیزیکی به مسئلۀ پیش+گفته نگریسته شود تا بتوان به نتایج جدیدی در خصوص معناداری فضاهای مذهبی دست یافت.
پس از آن با استفاده از این نگرش، پژوهش+هایی نیز در زمینه+های شهری در ایران انجام گرفت که از آن جمله می+توان می+توان به مقالۀ ریسمانچیان و سایمون بل (1390) اشاره کرد که در جهت مشارکت در طرح ویژه نوسازی، خصوصیات فضایی بافت+های فرسوده را از طریق روش چیدمان فضا و براساس تئوری حرکت طبیعی3 مورد بررسی قرار داده است.
Bartlett School of Architecture, Building, Environmental Design and Planning University College, London.