Abstract:
در باره نظریه علم دینی نظریات متعددی ارائه شده است که هر یک سعی کرده اند نقشه راهی برای آن ارائه دهند. اما آیا این نظریه ها موفق بوده اند؟ آیا توانسته اند تاثیرگذاری اجتماعی در میان فرهیختگان و دانشجویان داشته باشند؟ در این مقاله در نظر است با بررسی عوامل عدم توفیق بسیاری از آنها، الزامات یک نظریه علم دینی موثر و موفق را مطرح کنیم. این الزامات در این عناوین یازده گانه تحلیل می شود: ارائه نمونه های محقَّق از یک نظریه علم دینی، ارائه راهکار عملیاتی برای محقق شدن آن، فراهم آوردن مقبولیت لازم، داشتن پاسخ مناسب برای تعارض های مفروض بین علم و دین در آن علم، معین ساختن سطح دینی آن علم دینی، تمایز یافتن علم دینی در ادیان و مذاهب مختلف، داشتن انسجام درونی و کفایت تجربی، عدم ابطال یک علم دینی با نسخ برخی مطالب علمی، همخوانی با مجموعه باورهای منسجم دین، مزیت یافتن علم با دینی بودن، تحول پذیر بودن.با توجه به الزامات فوق نظریه مختار نویسنده درباره علم دینی که بتواند موفق و موثر باشد ارائه خواهد شد و ارزیابی خواهد شد که چگونه الزامات مذکور در آن لحاظ شده است.
Several theories have been presented about the religious science, each of which has tried to provide a roadmap for it. But have these theories been successful? Have they been able to have a social impact among educators and students? In this paper, by examining the factors of failure of many of them, we consider the requirements of an effective and successful religious science theory. These requirements are analyzed in these eleven ones: providing appropriate examples of a religious science theory, providing an operational solution for its realization, providing the necessary acceptability, having an appropriate response to the supposed conflicts between science and religion in that science, and specifying The religious level of that religious science, the distinction between religious science in different religions, having internal coherence and experiential adequacy, the lack of annulment of a religious science with the manuscripts of some scientific materials, consistency with the set of coherent beliefs of religion, the advantage of becoming religious science in relation to secular science, being transformative.According to the above requirements, the author's theory of religious science that can be successful and effective will be presented and it will be studies how these requirements are considered in it.
Machine summary:
اما آیا این نظریه ها موفق بوده اند؟ آیا توانسته اند تاثیرگذاری اجتماعی در میان فرهیختگان و دانشجویان داشته باشند؟ چگونه می توان بین این نظریات متعدد و متنوع موفق ترین را ارزیابی کرد؟ چرا برخی از این نظریات توانسته اند باعث تحول در علوم متداول غربی شوند و نمونه های خوبی از اسلامی شدن علوم سکولار نشان دهند، ولی برخی توفیقات کمتری داشته اند؟ با توجه به عدم توفیقاتی که برخی از نظریات داشته اند و عواملی که باعث شده است آنها نتوانند رسالتی که برای خود در نظر گرفته اند عملا محقق سازند می توان به مجموعه ای از عوامل اشاره داشت که بر آن اساس مواردی را پیشنهاد کرد که یک نظریه موفق علم دینی باید داشته باشد.
در ۲۰ سال اخیر نشریاتی علمی و پژوهشی در شاخه های مختلف علوم انسانی بر اساس نگرش اسلامی فعال شده اند که نشان از دغدغه توجه به ارزشهای اسلامی در علم ورزی اندیشمندان ما دارد اما بندرت دیده شده است که یکی از این مقالات متعدد و فراوان در ابتدا بگوید من نگرش اسلامی را در شاخه علمی تخصصی ام در این مقاله بر اساس یکی از نظریات مطرح درباره علم دینی تدوین کرده ام و آن نظریه نقشه راه من برای علم ورزی اسلامی بوده است.
اما آیا در سطح آموزه های تشریعی دینی که مثلا در دستورات فقهی متمثل است نیز دینی بودن علم مورد توجه است؟ یعنی آیا علم دینی باید سازگاری بین یافته های علمی را با دستورات شرعی هم نشان دهد؟ این موضوع بیشتر در علوم انسانی و در شاخدهایی مثل اقتصاد بخوبی خود را نشان می دهد.