Abstract:
«تجرید الاعتقاد»، کتابی در علم کلام به زبان عربی، نوشته خواجه نصیرالدین طوسی (متوفی ۶۷۲)، از کتابهای مهمی است که در تبیین و ارائه نظام کلامی- فلسفی عقاید امامیه، نگاشته شده و به گفته برخی، اولین آنها به حساب میآید. این کتاب از بدو تالیف تا کنون قریب به ۹ قرن مدار فکری عامه و خاصه گردیده و پیوسته مورد استفاده اندیشمندان و دانشپژوهان بوده است. تجرید الاعتقاد به جهت رویکرد خاص آن به فلسفه و کلام، نقطه عطفی در تاریخ کلام محسوب میشود. خواجه، مباحث تجرید را در ۶ مقصد سامان داده است، تعداد فصول کتاب، یازده فصل، در دویست و بیست و پنج مساله میباشد. آشکارترین ویژگی این کتاب، اختصار فوقالعاده آن است. نوشتار پیشرو، با استفاده از منابع کتابخانهای به روش توصیفی سعی در معرفی این کتاب دارد.
Tajrid Al-E'etiqad" is book in Arabic language about Islamic theology written by Khawja Nasir Al-Din Toosi (d 672 H) and is one of the best or according to some the first book about the theological and philosophical beliefs of Shi'a school. This from when it was written until now has always been subject of thoughts and studies of the Shi'a and Sunni scholars and thinkers for almost nine centuries. It is a turning point in the history of Islamic theology due to its special approach to philosophy and theology. Khawjah has arranged the subjects of the book in six parts and 12 sections with 225 matters. The most obvious characteristic of the book is that it extraordinarily brief. The present paper has tried to introduce the book by a descriptive method.
Machine summary:
(طوسـی۱۴۰۷ق: ۱۰۱( علامـه حّلـی جمـال الدیـن حسـن بـن یوسـف بـن مطهـر، متوفـای محـرم ٧٢٦ کـه از اکابـر و اماثـل تلامـذه اوسـت در مقدمـه شـرح خـود بـر ایـن کتـاب فرمـوده : چـون روح بـزرگ او بـه پیشـگاه الهـی عـروج کـرد و در حریم و فضـای رضایت و پذیـرش خداونـدی جـای گرفـت ؛ چنیـن یافتـم کـه کتـاب «تجریـد الاعتقـاد» از مصنفــات وی کتابــی اســت جامــع و کامــل ، شــامل اهــم مطالــب و مســائل کلامـی و اعتقـادی بـا جدیدتریـن روش علمـی و اسـتدلالی چنانکـه مؤلـف خود در مقدمـه بـه آن اشـاره فرمـوده ؛ ولـی در نهایـت ایجـاز و اختصـار تـا بـه آنجـا کــه دانــش پژوهــان از فهــم و درک مضامیــن و مطالــب آن ناتــوان بودنــد و مــا بـرای سـهولت فراگیـری بـه شـرح و توضیـح آن پرداختیـم و آن را کشـف المـراد ِ نامیدیـم .
ق ) کـه از اکابـر علمـای اهـل تسـنن و در فنـون علـوم ، متبحـر اسـت در مقدمـه شـرح خـود چنیـن آورده : کتــاب تجرید،تألیــف دانشــمند بــزرگ امــام و پیشــوای فلاســفه الهــی حامــی عدالــت و دیانــت ، محمــد بــن محمــد طوســی روحــش پــاک و تربتــش زنــده و پایــدار بــاد، گــر چــه کتابــی اســت مختصــر، کــم حجــم ، ولــی در آمیختــه اسـت بـه مباحثـی نـو و شـگفت ، پـر فایـده و سـودمند، در منزلـت و پایگاهـی والا، بـا نظـم و ترتیبـی نیکـو، مـورد توجـه و پذیـرش اکابـر و اماثـل ، دانشـمندان بماننــد آن در اعصــار و قــرون گذشــته دســت نیافتــه ، و هماننــد آن را نیــاورده ، شــامل مطالــب و نکته هایــی کــه اســاس و امهــات مســائل دانــش کلام اســت ، و گوهــر گونــه بــرای همیشــه فــروزان و تابنــاک بــا بیانــی در نهایــت اختصــار و در حــد اعجــاز، تهــی از حشــو و زوایــد، در کمــال فصاحــت و شــیوایی، تــو گویـی الفـاظ و کلمـات چشـمه روانـی اسـت از شـیوایی، ولـی معانـی و مضامین آنچنــان مشــکل و در ســطحی والا کــه ســحر از درک و حــّل آن عاجــز و در برابـرش ناتوانسـت و سـاجد، آوازه و شـهرت ایـن کتـاب چـون خورشـید اسـت در آسـمان ، شـیفتگان آن را دسـت بـه دسـت میبرنـد و اندیشـه های بلنـد بـرای درک معانــی و رســیدن بــه مضامیــن آن در میــدان مســابقه از یکدیگــر ســبقت میجوینــد.