Abstract:
سعادت اﻧﺴﺎن در ﮔﺮو آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﯾﺎد ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﻧﻮع ذﮐﺮ، ﻣﻨﺎﺟﺎت و ﻧﺠﻮا ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ، ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻨﺪه در ﻫﺮ ﺷﺮاﯾﻂ و در ﻫﺮ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ذاﮐﺮ اﻟﻬﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﻨﺎﺟﺎت اﻟﺬاﮐﺮﯾﻦ اﻣﺎم ﺳﺠﺎد )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم(، ﯾﮑﯽ از ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﻣﺼﺎدﯾﻖ ذﮐﺮ اﻟﻬﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻣﺤﻮرﻫﺎی ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺧﻤﺲ ﻋﺸﺮ اﯾﺸﺎن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. در اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺟﺎت، ﺳﯿﺪاﻟﺴﺎﺟﺪﯾﻦ )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم( ﺑﻌﺪ از ﺑﺮرﺳﯽ اﻧﻮاع ذﮐﺮ، ﺑﻪ ﻣﺤﻮرﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ذﮐﺮ ﻧﯿﺰ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. ﻣﺤﻘﻖ ﺳﻌﯽ دارد ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺮرﺳﯽ وﺟﻮب ذﮐﺮ و ﻣﺮاﺗﺐ آن، ﺑﻪ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﻣﻘﺎم، آداب، ﻣﻮاﻧﻊ و آﺛﺎر ذﮐﺮ در ﮐﻼم اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم )ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم(، ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺑﺎ ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ و رواﯾﺎت ﺑﭙﺮدازد. ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﺎر ﺣﺎﺿﺮ، از ﺟﻬﺖ ﮔﺮدآوری اﻃﻼﻋﺎت، ﺑﻪ روش ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ای، از ﺟﻬﺖ ﻫﺪف، ﺑﻨﯿﺎدی و از ﺟﻬﺖ داده ﭘﺮدازی اﻃﻼﻋﺎت، ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ- ﺗﺒﯿﯿﻨﯽ اﺳﺖ.
Man's happiness depends on remembering God at every moment. The most obvious type of dhikr is supplication and whispering to God, because the servant can be a divine remembrancer in any situation and in any place. The prayers of the remembrancers of Imam Sajjad (as) are one of the best examples of divine remembrance, which is one of the axes of his ten-fifth prayers. In these prayers, Sayyid al-Sajdeen (as), after examining the types of dhikr, has also dealt with different axes of dhikr. In addition to examining the necessity of dhikr and its levels, the researcher tries to explain the status, etiquette, obstacles and effects of dhikr in the words of Imam Masoom (as), based on the conformity with the Holy Quran and narrations. It should be noted that the present article is in terms of data collection, library method, in terms of purpose, basic and in terms of data processing, descriptive-explanatory
Machine summary:
در آیات قرآن کریم نیز همین معنا آمده است آنجا که خداوند متعال در آیه 205 سوره مبارکه اعراف به انسان امر میکند با حالت تضرع و خیفه یاد او باشد: «وَاذْکُرْ رَبَّکَ فِی نَفْسِکَ تَضَرُّعًا وَخِیفَهً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ وَلَا تَکُنْ مِنَ الْغَافِلِینَ؛ و پروردگار خویش را در ضمیر خود و به آرامى هر صبح و شام با خوف و زارى یاد کن و از غافلان مباش» امام العارفین امام سجاد (علیهالسلام) در همین فراز به نکتهای مهم اشاره دارند اینکه یاد کردن ما در حد ظرفیت وجودی و معرفتی ماست و هر چه ظرفیت وجودی ما گسترش یابد ذکر ما نسبت به خداوند تبارک و تعالی عمیقتر میشود.
» (نحل، آیه 83 ) در تفسیر قمی ذیل این آیه آمده : مراد از «نعمه الله» ائمه علیهم السلام هستند و دلیل بر اینکه ائمه نعمت الهی هستند قول خداوند متعال است که در آیه 28 سوره مبارکه ابراهیم میفرماید: « أَلَمْ تَرَى إِلَى الَّذِینَ بَدَّلُوا نِعْمَةَ اللهِ کُفْراً وَأَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دَارَ الْبَوَارِ ؛ آیا ندیدى کسانى را که (شکر) نعمت خدا را به کفران تبدیل کردند، و قوم خود را به سراى نیستى و نابودى کشاندند؟» (مجلسی، 1404ق، ج 24 ، ص 51 ؛ قمی، ،ج2 ، ص 597) در روایات بسیاری نیز از ائمه (علیهمالسلام)به عنوان نعمت یاد شده است : امام صادق(علیهالسلام)میفرمایند: به خدا سوگند ما نعمت خدا هستیم که خداوند ما را بر بندگانش عنایت فرموده است و به وسیلهی ما رستگاران، رستگار میشوند.
7-موانع ذکر: خداوند همواره با بندگانش میباشد و به تعبیر قرآن از رگ گردن به آنها نزدیکتر است اما چه چیزی باعث میشود این بنده از یاد خدا غافل شود؟پاسخ این سوال را امام سجاد (علیه السلام) در مناجات الذاکرین خود به بهترین وجه آورده اند که در ادامه بررسی خواهد شد.