Abstract:
یکی از چهارگانه های علوم فلسفه، هستیشناسی است. هستی شناسی از آنجا که به حوزه وجودی، بایدها و نبایدها میپردازد، بسیار دارای اهمیت است. از مواردی که فلسفه وجودی آن در هستیشناختی مورد بحث است، چیستی نظام اجتماعات است. بنابراین برای دستیابی بهتر به این علم در نگاه جامع و الهی باید به بزرگترین رساله دنیوی و اخروی یعنی قرآن چنگ زد. از همین روی، هدف اصلی از انجام پژوهش حاضر، بررسی مبانی هستیشناسی نظام اجتماعی با رویکرد ترکیبی نگاشت شناختی و سیستمهای نرم براساس کتاب نجما میباشد. چیستی نظام اجتماعی در عرصه مدیریت سیستمها بنابر سیستمهای اجتماعی (نسل سوم مدیریت سیستمها) از دغدغههای مدیران اسلامی میباشد. در این پژوهش با استفاده از ترکیب روش نگاشتشناختی و روششناسی سیستمهای نرم که یک روششناسی شناخته شده و پر کاربرد در حوزه مسائل انسانی است و همچنین جزو روشهای کیفی هم میباشد، بهره برده شده است. نتیجه آنکه براساس آموزههای قرآن کریم و به اجماع خبرگان مولف نجما، هستیشناسی نظام اجتماعی شامل 5 بعد: توحید، غایتمندی، سلسله مراتبی بودن، تبعیت تشریع از تکوین و وجود روابط متقابل میباشد. همچنین در این پژوهش مدلی خورشیدی ارائه گردید که پیشنهاد میشود بنابر اقتضائات از آن بهره برده شود.
Machine summary:
یافتههای پژوهش با توجه به روشن نبودن مفهوم هستيشناسي در ادبیات علم مدیریت اسلامي و فلسفي کشور و همچنین تعدد دیدگاههاي صاحبنظران درخصوص این مفهوم، نیاز است تا با بهرهگیري از ترکیب روششناسی سیستمهاي نرم و ترسیم نقشههاي شناختی خبرگان، با در نظرگیري شناختی که از موقعیت مسئله، ایدههاي تغییر این مفهوم- شناسایی شده و ایجاد و توسعه مدل آن با استفاده از شناخت تمامی دیدگاهها حاصل گردد.
اما آیا این کارآمدي غیرانسانی، اساساً با آرمانهاي ملت ایران در انقلاب اسلامی که منبعث از آموزههاي اسلام ناب محمدي (ص) است، سازگار است؟ آیا نیل به کارآمدي که در آن افراد تنها به واسطه اجبار قانونی و ساختاري (مانند ترس از دوربینهاي حفاظتی مدار بسته) و یا شرطی شدن، وظایفشان را انجام میدهند، از دیدگاه اسلامی مطلوب است؟ آیا این الگو فضا را براي رشد و کمال انسانها به سمت پروردگار آماده میکند؟ آیا الگوها و نظریههاي مدیریتی که در زمان تدوین آنها هیچ توجهی به شرایط اجتماعی، فرهنگی، جغرافیایی، سیاسی و اقتصادي کشور ایران نشده است، میتواند در این کشور مورد استفاده قرار گیرد و مسائل آن را حل کند؟ آيا نظام اجتماعات هستيشناسانه مدون و جامع وجود دارد؟ مرحله دوم: بیان موقعیت توسط کنشگران: دومین مرحله از روششناسی سیستمهای نرم، بیان موقعیت مشکلدار توسط کنشگران و تصمیمگیرندگان کلیدی است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 2: نقشه شناختی حاصل از نگاشت معنایی (Siau & Tan,2005,p:343-365) مرحله چهارم: جمعآوری مدلهای مفهومی در یک ساختار ذهنی: در این مرحله از پژوهش، به منظور جمعآوری مفاهیم در یک ساختار ذهنی، از روش ساخت مدل اجماع وظیفه اولیه استفاده شده است.