Abstract:
تعداد قابل توجهی از عالمان شیعه، دین را به سه بخش اعتقادات، اخلاق و احکام تقسیم کردهاند و این خود به نوعی طرح کلی دین است. مستند این طرح روایت معروفی از پیامبر اکرم؟ص؟ است که علم را منحصر در آیه محکمه، فریضه عادله و سنه قائمه کرده است. حال پرسش اساسی این است که آیا سهگانه اعتقاد اخلاق و احکام میتواند طرح کلی دین باشد و آیا روایت یاد شده در مقام بیان طرح کلی دین بوده است در نوشتار پیشرو که با روش توصیفی و تحلیلی سامان یافته است در بخش نخست پس از اثبات اعتبار سندی حدیث و انعکاس دیدگاه عالمان شیعه در اینباره اثبات شده است که حدیث یاد شده نمیتواند ناظر به طرح کلی دین باشد و در گام بعد به تبیین و تحلیل مفاد روایت از منظر اندیشمندان شیعه پرداخته شده است.
A significant number of Shiite scholars have divided religion into three sections: beliefs, ethics, and rulings and this is, in turn, an outline of religion. The reason for this claim is a famous narration of the Holy Prophet (SA) which has limited knowledge to beliefs, ethics and rules. Now the main problem is whether the trinity of beliefs, ethics and rules can be the outline of religion and whether the above narration has been in the position of expressing the outline of religion? In this article, which has been compiled by descriptive and analytical method, in the first part, after proving the documentary authenticity of the hadith and reflecting the views of Shiite scholars in this regard, it has been proved that the mentioned hadith cannot refer to the outline of religion and in the next step it has been explained and analyzed the contents of the narration from the perspective of Shiite thinkers
Machine summary:
در اینکه مقصود از آیه در روایت مورد نظر چیست دو احتمال وجود دارد معنای لغوی یا همان نشانه و معنای اصطلاحی یعنی جملات و فصول مجزای قرآن شارحان حدیث بر این باورند که مقصود از آیه در حدیث مورد نظر فصول قرآن و یا به اصطلاح همان آیات قرآن است چرا که آنان عمدتاً وصف محکمه را به معنای غیرمتشابه و یا غیرمنسوخ تفسیر کردهاند و روشن است که این دو، صفت آیات قرآن هستند ولی در این میان فیض کاشانی در کنار معنای پیش گفته این احتمال را نیز مطرح کرده که معنای لغوی آن یعنی نشانه مراد باشد بنگرید: و كان الآیة المحكمة إشارة إلى أصول العقائد فإن براهینها الآیات المحكمات من العالم أو من القرآن.
نقد و بررسی در بررسی آنچه گذشت مطالب متعددی قابل طرح است: مطلب نخست اینکه از میان تفاسیر یاد شده به نظر میرسد بدون تکلفترین تفاسیر تفسیر علامه مجلسی از حدیث است _ آیه محکمه علم به آیات قرآن و فریضه عادله علم به واجبات و سنه قائمه علم به مستحبات است _ چرا که اولاً اصراری بر تطبیق متکلفانه آن بر سه علم مورد نظر وجود ندارد و ثانیاً با ظاهر حیث نیز همخوانی بیشتری دارد.