Abstract:
از قدیم الایام یکی از مهم ترین دغدغه های بشر، تامین رفاه افراد جامعه و از بین بردن فقر بوده است؛ اما به علت هایی مانند ستمگری ها و بی عدالتی های حاکمان ثروت اندوز هرگز محقق نمی شد. با ظهور اسلام این دغدغه جدی تر شد. آیات و روایات بسیاری موید این ادعاست. پژوهش حاضر که با روش کتابخانه ای و رویکرد توصیفی تحلیلی انجام شده، درصدد پاسخ به این پرسش است که امیرالمومنین علیه السلام در نهج البلاغه، برای مقابله با فقر چه راهکارهای تربیتی برای رهایی از فقر ارائه کرده اند؟ مطالعات انجام شده نشان می دهد که بیانات و اقدامات حضرت علیه السلام در این زمینه، غالبا ناظر بر روشی تربیتی و پویش عمومی است که درصدد تربیت احاد جامعه و نهادینه کردن فرهنگ نوع دوستی مسئولیت پذیری اجتماعی برای مقابله با فقر است که با تلاش قشر ضعیف، مسئولیت پذیری و همیاری ثروتمندان و عدالت حاکمان، در قالب معیارهای اخلاقی، انسان مداری و آخرت گرایی امکان پذیر خواهد بود. اگرچه گروه های مورد خطاب حضرت علیه السلام تمام نوع بشر است؛ اما ایشان به طور اخص «فقرا»، «ثروتمندان» و «مدیران حکومتی» را مخاطب قرار داده و برای هرکدام وظایف خاصی را مشخص کرده اند.
Machine summary:
پژوهش حاضر که با روش کتابخانهای و رویکرد توصیفی تحلیلی انجام شده، درصدد پاسخ به این پرسش است که امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه، برای مقابله با فقر چه راهکارهای تربیتی برای رهایی از فقر ارائه کردهاند؟ مطالعات انجام شده نشان میدهد که بیانات و اقدامات حضرت علیه السلام در این زمینه، غالباً ناظر بر روشی تربیتی و پویش عمومی است که درصدد تربیت احاد جامعه و نهادینه کردن فرهنگ نوع دوستی مسئولیتپذیری اجتماعی برای مقابله با فقر است که با تلاش قشر ضعیف، مسئولیت پذیری و همیاری ثروتمندان و عدالت حاکمان، در قالب معیارهای اخلاقی، انسان مداری و آخرتگرایی امکان پذیر خواهد بود.
واژههاي كليدي: نهج البلاغه، امیرالمؤمنین علیه السلام، راه کار تربیتی، فقر، فقرزدایی مقدمه یکی از دغدغههای اصلی جوامع و حکومتهای مختلف بهبود وضعیت معیشت مردم و ریشه کن کردن فقر در جامعه است.
در زمینه فقر و مباحث مرتبط با آن در نهج البلاغه پژوهشهای مختلفی انجام شده است؛ اما آنچه با این پژوهش ارتباط بیشتری دارد عبارتند از: مقاله «سیره اقتصادی امام علیه علیه السلام» اثر احمد یوسفی (1389) که در مجله ی مطالعات تفسیری چاپ شده است.
تاکید بر کار و تلاش در نهج البلاغه حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام فقرا را مستقیماً خطاب قرار نداده است؛ بلکه به هر علتی (شاید حفظ حرمت فقرا) در خطبهها «وَأَنْ لَیسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى» 1 به صراحت بیان داشته است که برای انسان چیزی نیست، جز آنچه با سعی به دست آورده 2 از آنجا که هدف کلی تربیت اسلامی، ساخت انسان سالم، کامل و کارآمد است.