Abstract:
اختراعات براساس مؤلفههای سهگانه تازگی، ابتکاری بودن و کاربرد صنعتی، ثبت و حمایت میشوند. این مؤلفهها دارای تعاریف و مفاهیم خاصی بوده که بعضاً از تنوع در نظامهای ملی برخوردار است. از سویی، به موجب مقررات مربوطه، میتوان در برخی موارد خاص و ضروری به صدور مجوز اجباری بهرهبرداری از اختراعات اقدام نمود و در بعضی موارد تحت مقوله استثنائات وارد برحق اختراع، نیز بدون اجازه مخترع از اختراع وی استفاده کرد. با وجود این، مسئله تغییر اقلیم که اکنون از موضوعات مهم بینالمللی است بسیاری از زیرساختها و اصول و ضوابط پذیرفته شده جهانی از جمله نظام حق اختراع را دستخوش تغییر کرده است. از این رو، با عنایت به اهمیت ثبت اختراعات در توسعه کشورها این پرسش مطرح است که آیا پدیده تغییر اقلیم میتواند در نظام حق اختراع نیز تغییراتی را ایجاد کند و منجر به افزایش یا کاهش صدور گواهینامه شود و از سویی موارد بهرهبرداری آزاد از اختراعات را گسترش دهد؟ مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد کتابخانهای و بعضاً میدانی سرانجام به این نتیجه میرسد که تغییر در مؤلفههای نظام حق اختراع و ارائه تفاسیر جدید از مقررات آن با ملاحظه مسئله تغییر اقلیم و مخاطرات زیست محیطی بعید نیست و میتوان نشانههای این تغییر را دریافت.
Inventions are registered and supported based on the three requirements of novelty, inventive step and industrial applicability. These requirements have specific definitions and concepts which may be different from country to country. On the other hand, according to patent regulations, in certain cases, it is necessary to issue Compulsory licenses for the exploitation of patents, and in some cases, under the category of exceptions to patents, the invention can also be used without the permission of the inventor. However, the issue of climate change, which is now an important international issue, has changed many of the globally accepted infrastructure and principles and regulations. Therefore, considering the importance of patents in the development of countries, the question is whether the phenomenon of climate change can also make changes in the patent system and lead to an increase or decrease in patent issuance? And or in some way, expand the cases of free exploitation of patents? The present paper concludes with a descriptive-analytical method with a library and sometimes field research that changes in the components of the patent system and new interpretations of its regulations are not unlikely considering climate change and environmental hazards and signs of this change can be found.
Machine summary:
از اين رو، با عنايت به اهميت ثبت اختراعات در توسعه کشورها اين پرسش مطرح است که آيا پديده تغيير اقليم ميتواند در نظام حق اختراع نيز تغييراتي را ايجاد کند و منجر به افزايش يا کاهش صدور گواهينامه شود و از سويي موارد بهره برداري آزاد از اختراعات را گسترش دهد؟ مقاله حاضر با روش توصيفي تحليلي و با رويکرد کتابخانه اي و بعضًا ميداني سرانجام به اين نتيجه ميرسد که تغيير در مؤلفه هاي نظام حق اختراع و ارائه تفاسير جديد از مقررات آن با ملاحظه مسئله تغيير اقليم و مخاطرات زيست محيطي بعيد نيست و ميتوان نشانه هاي اين تغيير را دريافت .
در اين ميان ، نظام حق اختراع به عنوان بخش مهم حقوق مالکيت فکري به جهت ايجاد زمينه براي ثبت اختراعاتي که بر پديده تغيير اقليم و عوامل ايجادکننده ي آن تأثير منفي و مثبت دارد ميتواند در چشم انداز حاکمان قرار گيرد.
الف ) ثبت کاربرد جديد: در بررسي جديد بودن اختراعاتي که در پديده تغيير اقليم تأثير دارند بايد توجه کرد که ممکن است آن محصول يا فرايند قبلاً در حوزه اي استفاده يا ارائه شده باشد اما اکنون آنچه براي ارزياب اختراع مهم بوده آن است که موضوع مورد درخواست دريافت گواهينامه از ايده تازه ايي در کاهش عوامل ايجادکننده ي تغيير اقليم يا در راستاي سازگاري با اثرات تغيير اقليم برخوردار باشد.