Abstract:
زمینه و هدف: در دوره انقلاب اسلامی شاعران متعهد و ملتزم برای دفاع از ارزشهای انقلاب و ترویج افکار انقلابی بیان واقعیتها و انتقاد از مشکلات و بیان مسائل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، مذهبی، اخلاقی، و اقتصادی دوران خود پرداختهاند که این اشعار به «شعر اعتراض» موسوم گشتهاند. شعر اعتراض بعنوان جریان ادبی نوپا، نوعی شعر اجتماعی است و از بنمایههای شعر پایداری سرچشمه میگیرد. از میان شاعران زن، طاهره صفارزاده، سیمین بهبهانی، سپیده کاشانی و فاطمه راکعی از جمله زنان شاعر منتقد بشمار میروند؛ این پژوهش سعی دارد به بررسی درونمایهها، شیوههای بیان، لحن و قالب اعتراضی در اشعار شاعران زن مشهور بعد از انقلاب اسلامی در حیطههای گوناگون (سیاسی، اجتماعی، مذهبی، اخلاقی، اقتصادی، فرهنگی و...) بپردازد و وجه اشتراک و افتراق سرودههای آنها را در این زمینه بررسی نماید.
روش مطالعه: این جستار به شیوۀ توصیفی، تحلیلی، آماری و با استفاده از مطالعات کتابخانهای انجام شده است.
یافتهها: شاعران در انتقاد از معضلات کشور یا جامعۀ بشری از نگرشی واقعگرایانه و درعینحال فرامرزی برخوردارند؛ بطوریکه اشعار اعتراضی آنان بازتابی از شرایط اجتماعی ـ سیاسی جامعه و زمان است و چنین اشعاری علاوه بر حضور فعال زنان شاعر در عرصههای سیاسی ادبی جامعه تاییدی است بر نظریه جامعهشناسی ادبیات که هنر را همواره از بسترهای اجتماعی و سیاسی متاثر میداند و درنهایت اینکه هدف شعر اعتراض، حفظ ارزشهای اسلامی، اصلاح نمودن جامعه و مبارزه با بیعدالتی است.
نتیجهگیری: بیشترین بسامد بازتاب درونمایههای اعتراضی در اشعار طاهره صفارزاده و کمترین نمود آن مربوط به سپیده کاشانی است که به ترتیب در قالبهای سپید، نیمایی، غزل، رباعی و... در زمینههای سیاسی و اجتماعی سروده شده است که گاهی این اعتراضها جهانی (برونکشوری) و گاهی داخلی است که اعتراضهای نوع اول حول اعتراض به سیاستهای قدرتهای جهانی میچرخد و اعتراضهای درونکشوری مربوط به بیعدالتیهای موجود در جامعه است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: In the period of the Islamic Revolution, committed and committed poets to defend the values of the revolution and promote revolutionary ideas have expressed the facts and criticized the problems and issues of social, political, cultural, religious, moral, economic, etc. of their time, which These poems have been called "protest poems". Protest poetry as a nascent literary movement, a kind of social poetry and originates from the foundations of sustainability poetry. Among the poets; Tahereh Saffarzadeh, Simin Behbahani, Sepideh Kashani and Fatemeh Raka’ei are among the women critical poets; This research tries to study the themes, methods of expression, tone and format of protest in the poems of famous poets after the Islamic Revolution in various fields (political, social, religious, moral, economic, cultural, etc.) and the common denominator and Examine the differences between their poems in this regard.
METHODOLOGY: This research has been done in a descriptive-analytical, statistical manner using library studies.
FINDINGS: Poets have a realistic and at the same time cross-border attitude in criticizing the problems of the country or human society; As their protest poems are a reflection of the socio-political conditions of society and time, and such poems in addition to the active presence of women poets in the political and literary arenas of society is a confirmation of the sociological theory of literature that always affects art from social and political contexts. Ultimately, the purpose of protest poetry is to preserve Islamic values, reform society, and combat injustice.
CONCLUSION: The highest frequency of reflection of protest themes in Tahereh Saffarzadeh's poems and the lowest frequency is related to Sepideh Kashani, which has been composed in the form of Sepid, Nimai, Ghazal, Rubaei, etc. in political and social fields, respectively. These protests are global (foreign) and sometimes domestic, where the first type of protests revolves around protests against the policies of world powers, and domestic protests are related to injustices in society.
Machine summary:
از ميان شاعران زن ، طاهره صفارزاده ، سيمين بهبهاني، سپيده کاشاني و فاطمه راکعي از جمله زنان شاعر منتقد بشمار ميروند؛ اين پژوهش سعي دارد به بررسي درونمايه ها، شيوه هاي بيان ، لحن و قالب اعتراضي در اشعار شاعران زن مشهور بعد از انقلاب اسلامي در حيطه هاي گوناگون (سياسي، اجتماعي، مذهبي، اخلاقي، اقتصادي، فرهنگي و...
يافته ها: شاعران در انتقاد از معضلات کشور يا جامعۀ بشري از نگرشي واقع گرايانه و درعينحال فرامرزي برخوردارند؛ بطوريکه اشعار اعتراضي آنان بازتابي از شرايط اجتماعي ـ سياسي جامعه و زمان است و چنين اشعاري علاوه بر حضور فعال زنان شاعر در عرصه هاي سياسي ادبي جامعه تأييدي است بر نظريۀ جامعه شناسي ادبيات که هنر را همواره از بسترهاي اجتماعي و سياسي متأثر ميداند و درنهايت اينکه هدف شعر اعتراض ، حفظ ارزشهاي اسلامي، اصلاح نمودن جامعه و مبارزه با بيعدالتي است .
همين امر نگارندگان اين پژوهش را بر آن داشته تا به بررسي و تبيين شعر اعتراض در سروده هاي شاعران زن مشهور بعد از انقلاب اسلامي بپردازند و به اين پرسشها پاسخ دهند که مهمترين درونمايه هاي مشترک اعتراضي در اشعار شاعران مورد بحث کدامند و پرکاربردترين قالبها و شيوه هاي بيان اعتراضي در اشعار شاعران چيست ؟ ضرورت و سابقۀ پژوهش ضرورت انجام اين پژوهش واکاوي درونمايه هاي اشعار شاعران موردنظر (طاهره صفارزاده ، سيمين بهبهاني، سپيده کاشاني، و فاطمه راکعي) تبيين قالب ، شيوه هاي بيان انتقادي آنان و دريافت بافت اجتماعي حاکم بر جامعه از لابلاي اشعار اعتراضي آنهاست .
Introducing the authors Reza Karimi Larimi: PhD Student in Persian Language and Literature, Ghaemshahr Branch, Islamic Azad University, Ghaemshahr, Iran.