Abstract:
طبقهبندی داستانها و قصهها بهصورت علمی از جمله مطالعات فرمالیستها و بعد از آن
ساختا رگرایان بود. پیش از ولادیمیر پراپ عموما قصهها را براساس موضوع و مفهوم طبقهبندی می-
کردند. ولادیمیر پراپ نخستین کسی بود که الگویی کشف کرد که بتوان قصهها را براساس
واحدهای تشکیلدهندة آنها تقسیم نمود. در این مقاله دو قصه عامیانه «فاطمه خانم، و داستان غربی
«دختر مهربان ستارهها» بر اساس الگوی ربختشناسی پراپ بررسی شدهاست. هدف این پژوهش
بررسی قصههای فاطمه خانم و دختر مهربان ستارهها براساس الگوی پراپ است. با توجه بهاین امر که
هردو قصه با وجود داشتن خاستگاه و فرهنگ متفاوت، دارای مضامین مشت رکی هستند که با الگوی
ریختشناسی پراپ همخوانی دارند. هدف این پژوهش بررسی تشابهات و تفاوتهای آنهاست و
این که مطابقت الگوی پراپ در هر دو قصه به یک میزان است یا با هم تفاوتهایی دارند؟ برای این
منظور ابتدا کوچکترین ساختار آنها یعنی خویشکاریها طبق الگوی پراپ استخراج شدند و با
بررسی آنها به این نتیجه رسیدیم که هر دو قصه از ردة قصههای دو حرکتی است و فقط در یکی از
آنها رده قصههای پراپ ظاهر شد. از هفت شخصیتی که پراپ در الگوی خود کشف کردهبود، هر هفت شخصیت در هر دو قصه ها نمود یافته است؛اما در بعضی خویشکاری ها اختلاف دارند و توالی جفت خویشکاری های پراپ تقریبا به یک میزان رعایت شده است.
Machine summary:
هدف این پژوهش بررسی قصههای فاطمه خانم و دختر مهربان ستارهها براساس الگوی پراپ است.
هدف ما پاسخ دادن به این پرسش است که: دو قصهای که از دو فرهنگ متفاوت هستند و با وجود داشتن مضامین مشترک، چه میزان میتوانند در پیاده کردن الگوی ریختشناسی پراپ باهم اشتراک داشتهباشند؟ پیشینۀ تحقیق در سالهای اخیر مقالات زیادی در رابطه با ریختشناسی قصههای پریان در نشریات علمی و دانشگاهی چاپ شدهاست؛ از جمله: ریختشناسی قصههای عامیانه بختیاری شبنم حاتمپور و مهرانگیز محمودی (1396)، ریختشناسی قصههای پریان در زبان کردی سید مظهر ابراهیمی و سیداحمد پارسا فصلنامۀ نقد ادبی (1395)، ریختشناسی افسانههای جادویی ایران خدیش (1391)، ریختشناسی هزارو یک شب محبوبه خراسانی (1389)، و در حوزۀ ادبیات کلاسیک ازآثاری که میتوان بدانها اشارهکرد: ریختشناسی افسانه ماهان مصری براساس نظریه ولادیمیر پراپ سیدمرتضی میرهاشمی و زهرا سعادتینیا (1395)، الگوی ساختارگرایی ولادیمیر پراپ و کاربردهای آن در روایتشناسی (چند حکایت از کلیلهودمنه) خلیل پروینی و هومن ناظمیان (1387) و ...
روز بعد دختر خودش را به قصر میفرستد؛ نقشۀ او لو میرود و بار دیگر به کمک خروس فاطمه یافتهمیشود و پسر پادشاه او را به همسری خودش درمیآورد و نامادری و دخترش هم مجازات میشوند؛ در زیر خویشکاریها به ترتیب روایت قصه شمارهبندی شدهاست: 1-در روزگاران قدیم دختری بود بهنام فاطمه خانم.