Abstract:
"موافقتنامهی داوری" توافقی است بین طرفین که به موجب آن تمام یا بعضی از اختلافاتی که در مورد یک یا چند رابطه حقوقی معین اعم از قرار دادی یا غیر قراردادی به وجود آمده یا ممکن است پیش آید، به داوری ارجاع میشود. موافقتنامه داوری ممکن است به صورت شرط داوری در قرار داد و یا بهصورت قرار داد جداگانه باشد. داوری دارای تعاریف متعدد و اقسام و ویژگیها و معایب خاص خود میباشد.اگر چه در ماده ۴۵۴ قانون آئین دادرسی مدنی تنها شرط اهلیت طرفین تصریح شده اما نمیتوان توافق به داوری را از سایر شرایط اساسی برای صحت معاملات که در مواد ۱۹۰ به بعد قانون مدنی پیشبینی شده معاف دانست.چون داوری عقد است باید شرایط اساسی لازم برای صحت معاملات (موضوع مواد ۱۹۰ قانون مدنی)را از حیث قصد و رضا طرفین و اهلیت آن ها و معین بودن موضوع و مشروعیت جهت عقد را دارا باشد. آئین دادرسی مدنی علاوه بر موارد ذکر شده؛ راجع به صحت موافقتنامه داوری قواعد ماهوی خاص مقرر کرده است.بین موافقتنامه داوری (توافق در ارجاع امر به داوری) و قرارداد داوری تفاوت است.توافق به داوری به دو شکل است: ۱- قرارداد داوری مستقل ۲- شرط داوری ضمن عقد اصلی.با توجه به ماده ۴۵۵ قانون آئین دادرسی مدنی توافق به داوری به هر شکلی باشد تفاوتی ندارد.قرارداد داوری را باید قرارداد فرعی و تبعی تلقی کنیم که همواره به مناسبت یک قرارداد (بیع، حمل و نقل کالا،بیمه و غیره) منعقد میشود. با توجه به مزیتهای داوری نسبت به حل و فصل دعاوی از طریق توسل به مقامات قضایی، امروزه این شیوه به صورت بهترین وسیله حل و فصل اختلافات بازرگانی بینالمللی در آمده و فقط در موارد بسیار نادر از درج شرط داوری در قرار دادهای مربوط به معاملات بینالمللی خودداری میشود.با توجه به اهمیت روز افزون داوری، آشنایی با این نهاد اهمیت ویژه ای دارد.
Machine summary:
[4] قانون برای موافقت نامه داوری شکل خاصی پیشبینی نکرده بنابر این ممکن است بصورت سند رسمی باشد یا به شکل سند عادی تنظیم گردد، یا حتی بطور شفاهی بر قرار شود و همچنین فرق نمیکند ضمن صورت مجلس دادگاه تحقق پیدا نماید یا خارج از دادگاه و همراه معاملعه ای که انجام گرفته است اما هنوز بروز اختلاف ممکن است در اصل قرارداد داوری هم اختلاف بروز نماید مثلاً یک طرف مدعی باشد (بدون اینکه سندی تنظیم نمایند) قرار گذاشته اند اختلاف خود را در مورد فلان مسائل به داوری ارجاع کنند ودیگری منکر این توافق باشد که خود همین مسئله وجود یا عدم موافقت نامه داوری محتاج رسیدگی قضائی است و اثبات آن از طریق ادله اثبات دعوی ممکن است و نمیتوان آنرا مشمول ماده1306 قانون مدنی دانست و حتی با شهادت شهود هم قابل اثبات است زیرا قراردادی است برای فصل خصومت و جنبه مالی ندارد.
[5] گفتار دوم: انواع موافقت نامه داوری الف) قرارداد داوری: به موجب ماده قانون آیین دادرسی مدنی((کلیه اشخاصی که اهلیت اقامهی دعوا دارند میتوانند با تراضی یکدیگر منازعه و اختلاف خود را خواه در دادگاه ها طرح شده یا نشده باشد و در صورت طرح در هر مرحله ای از رسیدگی باشد، به داوری یک یا چند نفر ارجاع دهند)).
در حقیقت به موجب ماده461 قانون آیین دادرسی مدنی ((هرگاه نسبت به اصل معامله یا قرارداد راجع به داوری بین طرفین اختلافی باشد دادگاه ابتدا به آن رسیدگی و اظهار نظر مینماید)).