Abstract:
پژوهش حاضر با هدف شناسایی موانع شفافیت در رسانههای خبری ایران انجام شده است. بدین منظور تعداد 52 نفر از مدیران و متخصصان رسانه، ارتباطات، جامعه شناسی و حقوق با استفاده از نمونهگیری هدفمند انتخاب شده و با روش تحلیل محتوای کیفی و پرسشنامه عمیق نیمه ساختارمند مورد مطالعه قرار گرفتند. یافتهها شامل موانع شفافیت رسانهای در دو بخش "درون سازمانی" و "برون سازمانی" بود. موانع درون سازمانی شامل13 مقوله: "فقدان امنیت شغلی و مالی اصحاب رسانه "، "مشکلات مالی و اقتصادی رسانهها"، "وجود رانت در رسانهها"، "فقدان شایسته سالاری"، "نبود محتوای حرفهای مخاطب محور"، "کمبود زیرساختهای فناورانه"، "خودسانسوری و ترس اصحاب رسانه" و...؛ و موانع برون سازمانی شامل 15 مقوله: "پایین بودن نقدپذیری مسوولان"، "ضعف قوانین و مقررات رسانهای"، "نبود چارچوب شفاف آزادی رسانهها"، "نبود نظام صنفی رسانهای کارآمد"، "وجود رسانههای دولتی انحصاری"، "نبود مدیران کارآمد رسانهای در مناصب دولتی"، "انفعال مردم در برابر رسانهها"، "نگاه ابزاری دولتمردان به رسانهها"، "عدم پاسخگویی به نیازهای رسانهها" و... بود. یافتهها نشان داد که یکی از راهکارهای عملی مقابله با بحرانهای اجتماعی و اقتصادی امروزی و مبارزه با فسادهای ساختاری، ایجاد جریان آزاد اطلاعات و توجه به شفافیت رسانهای است.
The aim of this study was identifying barriers to news media transparency in Iran. For this purpose52 members of managers, researchers and activists in media, communication, sociology and law were selected with Purposive sampling and studied by qualitative content analysis and a semi-structured deep questionnaire. Findings included barriers to media transparency in both "Intra-Organizational" and "Extra-Organizational". Extra-organizational barriers included 13 categories: "Lack of job security of media owners", "Financial problems of the media", "rent in the media", "lack of meritocracy", "lack of professional content", "lack of hardware infrastructure", "self-censorship" and external barriers included 15 categories: "lack of job security", "lack of media freedom framework", "lack of a media organization", "state media monopoly",... .Findings show that creating free flow of information and paying attention to media transparency is one of the practical solutions to deal with social and economic crises and fight against structural corruption.
Machine summary:
در این زمینه تا کنون تحقیقات مختلفی در خصوص نقش رسانههـا و تـاثیر شـفافیت در جامعه انجام شده، از جمله پژوهشهاي پناهی(١٣٩٩) در خصوص ارزیابی نقـش شـفافیت بــر تعارضــات ســازمانی، نرگســیان و قاســمعلی(١٣٩٨) بــا عنــوان وضــعیت شــفافیت در سازمانهاي حاکمیتی ایران، دهقانی سلطانی و همکاران(١٣٩٧) با عنـوان نقـش رسـانههـاي اجتماعی، شفافیت و مسؤولیت اجتماعی، میانـداري و همکـاران(١٣٩٦) بـا موضـوع نقـش شفافیت سازمانی در توسعه سرمایه اجتمـاعی، بیابـانی و همکـاران (١٣٩٥) دربـار شـفافیت رسانهاي در مقابله با فساد و جرم سازمان یافتـه، کریمیـان و همکـاران(١٣٩٤) در خصـوص شناسایی و اولویتبندي عوامل مؤثر بـر شـفافیت نظـام اداري ایـران، بابـازاده مقـدم(١٣٩٢) درباره حق دسترسی به اطلاعات در ایران و علوي(١٣٩٠) با موضوع تاثیر سـطوح شـفافیت اطلاعات بر میزان پاسخ گویی مدیریت به این حوزه پرداختهاند.
هــمچنــین در تحقیقــات خــارجی همچــون پــژوهشهــاي رویــو مــونتس و همکــاران (Royo Montañés & et al,2020 )در رابطه با نقش وب سایتهـا و رسـانههـاي اجتمـاعی در افزایش شفافیت مالی، جا((Jha,2020 در خصوص کنترل اطلاعـات، شـفافیت و رسـانههـاي اجتماعی، رولوفس((Roelofs,2019 با عنوان شفافیت و بـی اعتمـادي، ترولیـا((Truglia,2019 پیرامون تأثیر شـفافیت درآمـد بـر بهبـود زنـدگی، تسـورا و عزیـز (Aziz&Tsetsura,2018) درخصوص مقایسه تصورات عدم شفافیت در رسانههاي ملی و منطقهاي در آمریکـا، میچنـر (Michener,2018) در رابطــه بــا ســنجش تــأثیر سیاســتهــاي شــفافیت، کریــال و کاســتلی (Kral&Cuskelly,2017) در خصــوص عوامــل تعیــین کننــده و پیامــدهاي شــفافیت، البــو و همکاران (Albu & et al,2016) درباره مفهوم سـازي، شـرایط و پیامـدها شـفافیت سـازمانی، مایجرو همکاران((Meijer & et al,2015 در خصوص ارزیابی شفافیت دولـت، دي اسـتازو و بورتري (DiStaso & Bortree2012) با موضوع تحلیـل چنـد روش شـفافیت در شـیوههـاي رسانههاي اجتماعی در شرکتهاي آمریکایی، کلیـووا و تسـورا((Klyueva & Tsetsura,2010 در رابطه با بررسی عدم شفافیت رسانهها در رومانی و فیربنکس((Fairbanks,2007 با عنـوان شفافیت در ارتباطات دولت و...