Abstract:
ادبیات تعلیمی در سبک عراقی به یکی از آموزههای اصلی تبدیل میشود و شایسته است تا اندیشههای تعلیمی شاعران این سبک با نگاهی دقیقتر مطالعه شود. در شرح و بیان این موضوع، پرسش تحقیق دربارة چگونگی جایگاه آموزههای تعلیمی در نزد شاعران این سبک است. از آنجا که با این رویکرد به اندیشة تعلیمی گیسودراز پرداخته نشده است، نویسندگان در این پژوهش با روش تحلیل موضوعی و با استناد به منابع دست اول میکوشند تا آموزههای گیسودراز در حوزههای مختلف را ارائه دهند؛ اعتراض به ناملایمات هستی، تعلیم مهرورزی و جایگاه محبت در آموزش انسان و تعلیم کتاب و کتابخوانی از آن جمله است. این موارد با زبانی ساده و روان به پیروی از سعدی بیان شده است. درواقع آموزش و تعلیم از مضامین تأثیرگذار در دیوان اشعار او به شمار میآید.
Machine summary:
يکي از چهره هاي برجسـتۀ ادب فارسـي در هندوسـتان ايـن دوران ، سيّد محمد گيسودراز اسـت کـه در اشـعار عرفـاني خـود آمـوزه هـاي معنـوي و نمونه هايي از ادبيات تعليمي را نيز به نمايش گذاشته است .
شعرهاي تعليمي او در اين ابيات خلاصه ميشود: مرا بـا عشـق بـازي، عشـق بازيسـت نه با هجـران و وصـلت کارسازيسـت جمــالش عشــق مــا را مبــتلا کــرد چه باشد وصل و هجران ، اين چه بازيست اگــر بــا درد درمــان هســت کــاري حقيقت دان که ايـن عشـق مجازيسـت (همان ، ١٣٦٠: ٤٢) ١ـ١ پيشينۀ پژوهش دربارة آموزه هاي تعليمي در آثار گيسودراز پژوهشـي صـورت نگرفتـه اسـت ؛ امـا در مطالعۀ انديشه هاي او کتاب سيرت پاک حضرت خواجه سيّد محمد گيسودراز المعـروف به بنده نواز از شبير حسين چشتي نظامي در سال ٢٠٠٢ م .
شخصيت گيسودراز از دو نظر در ادبيات فارسي اهميت دارد: نخست ازنظـر شـعري است ؛ او با ديوان اشعار خود ازجمله شاعران قرن هشتم هجري شناخته مـيشـود؛ ديگـر در حوزة نقد ادبي و شرح و تحليل آثار پيشينيان که به ويـژه در ادبيـات عرفـاني در هنـد جايگاه رفيعي يافته است (نک .
يکي از ابتکارهاي گيسودراز در حوزة نقد و تحليل افکار و انديشه ها ايـن اسـت کـه کتاب هاي مطرح و مشهور در عصر خود را مطالعه کرده است و به شرح و تحليـل آن هـا پرداخته و حتي ترجمه کرده است .