Abstract:
از جمله مسایل مهم در بررسی روابط فرهنگی و ادبی میان سرزمین های مختلف که کمک فراوانی به واکاوی ارتباطات و تاثیر و تاثرهای میان آن ها می کند، تطبیق و مقایسه میان آثار مکتوب آن ها است. یکی از انواع آثار مکتوب که به خوبی نمایانگر جوانب مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و... در هر سرزمین می باشد، فرهنگ لغت ها یا همان واژه نامه ها هستند. در این پژوهش تلاش شده است با روش توصیفی - تحلیلی و استفاده از منابع کتابخانه ای، به بررسی تطبیقی نوع ساختار و تقسیم بندی مصادر در فرهنگ لغت فارسی «بحر عجم» و فرهنگ لغت عربی «المعجم الوجیز» پرداخته شود. پس از واکاوی این دو منبع اینگونه برداشت شد که در فرهنگ لغت فارسی «بحر عجم» مصادر به دو بخش ساده و مرکب تقسیم می گردند و اغلب با استفاده از پسوندها ساخته می شوند و در فرهنگ لغت عربی «المعجم الوجیز» مصادر یا مجرد هستند که سماعی و بدون قاعده یا مزید و قیاسی هستند که با رفتن به وزن های خاصی ساخته می شوند.
One of the important thing to study cultural and literary relations between different territories is comparison and matching their written works which help to find their relation and effects on each other. One of the types of written works that well represent the various cultural, social, political, etc. aspects in each land are dictionaries or glossaries. In this research, an attempt has been made to comparatively study the type of structure and division of sources in the Persian dictionary "Bahr-e Ajam" and the Arabic dictionary "Al-Majm Al-Wajiz" by descriptive-analytical method and using library resources. After analyzing these two sources, it was understood that in the Persian dictionary "Bahr-e-Ajam" the sources are divided into two simple and compound parts and are often made using suffixes. In the Arabic dictionary "Al-Majm Al-Wujiz" the sources are either singular or abstract. They are rules or they are more and more analogies that are made by going to certain weights.
Machine summary:
در این پژوهش تلاش شده است با روش توصـیفی - تحلیلـی و اسـتفاده از منـابع کتابخانه ای، به بررسی تطبیقی نوع ساختار و تقسیم بندی مصادر در فرهنـگ لغـت فارسـی «بحر عجم » و فرهنگ لغت عربی «المعجم الوجیز» پرداخته شود.
در این پژوهش تلاش شده است که دو فرهنگ لغت «بحر عجم » به زبان فارسـی و «المعجم الوجیز» به زبان عربی از منظر ساختار و تقسیم بندی مصادر با هم مقایسـه شـوند تـا شباهت ها و تفاوت های آن ها در ترازوی نقد و بررسی قرار گیرد؛ از ایـن رو لازم اسـت کـه ابتدا کلیاتی دربارة مصدر ارائه گردد: بحث مصدر در زبان عربی از دو جهت نحوی و صرفی قابل توجّه است .
او تـألیف کتاب بحر عجم را که ماده تاریخ آن «انهاراعلم » است در ١٢٦٨ قمری آغاز کـرد و چنـان کـه در دیباچه کتاب (همان جا) ذکر کرده ، در تألیف آن از فرهنگ های فارسی به فارسی پـیش از خود بهره جسته و در مقدمه به ذکر نام برخی از آن مآخذ پرداختـه اسـت ، از جملـه : کشـف اللغات محمّد عبدالرحیم بن احمد سـور بهـاری ، برهـان قـاطع محمّـد حسـین بـن خلـف تبریزی، سراج اللغات و چراغ هدایت سراج الدین علیخان آرزو، مصطلحات الشعرای وارسـته سیالکوتی، بهار عجم لاله تیک چند، متخلص به بهار، هفت قلزم قاضـی ابـوالمظفرمعزالـدّ ین قبول محّمد حیدرخانی، عین المصادر، غیاث اللغات محمّد غیاث الدین بـن جـلال الـدین بـن شرف الدین رامپوری و دلیل الشعرا.