Abstract:
پایان جنگ ایران و عراق و پذیرش آتشبس دو جانبه» تغییر و تحولاتی را در دیپلماسی
ایران به وجود آورده و زمینه را برای بازسازی روابط سیاسی با برخی از کشورها فراهم آورد و
برقراری رابطه با کشورهایی که از لحاظ مواضع سیاسی به ایران نزدیک بودند، در دستور کار
سیاست خارجی قرار گرفت. سوریه که در این ردیف از کشورها قرار داشت» جایگاه ویژهای را
در سیاست خارجی ایران به خود اختصاص داده است؛ بهطوری که از آن به عنوان کشور دوست و
برادر یاد شده است. ایجاد زمینه برای فروپاشی نظام دوقطبی، سوریه را از وضعیت قبلی خود
خارج کرد. در چنین شرایطی، سوریه تلاش نمود تا روابط سیاسی خود را با جهان میانهروی عرب
بازسازی نماید. با تهاجم عراق به کویت، روابط ایران و سوریه که تا حدودی با مساله لبنان
مخدوش شده بود» تحت تاثیر آن قرار گرفت و زمینه مجدد همکاریهای سیاسی میان دو کشور
را فراهم نمود. در این تحقیق بر آن شدیم با روش توصیفی -تحلیلی بر پایه اطلاعات کتابخانهای و
اسنادی به بررسی عوامل تاثیرگذار بر روابط ایران و سوریه پس از جنگ هشتساله دفاع مقدس
پپردازیم. یافتههای تحقیق نشان میدهد عواملی از قبیل پیمان طائف و مواضع ایران و سوریه، حملة
عراق به کویت و مواضع ایران و سوریه، کنفرانس صلح مادرید و مواضع ایران و سوریه، اختلافات
ایران و امارات متحده عربی و موضع گیری سوریه، تهاجم ترکیه به شمال عراق و مواضع ایران و
سوریه، پیمان استراتژیک ترکیه - اسرائیل و مواضع ایران و سوریه و اختلافات ترکیه - سوریه از
جمله عوامل تاثیرگذار بر روابط ایران و سوریه پس از جنگ هشت سال دفاع مقدس بوده است.
The end of the Iran-Iraq war and the acceptance of a bilateral ceasefire brought about changes in Iranian diplomacy and paved the way for the re-establishment of political relations with some countries and the establishment of relations with countries that were close to Iran in terms of political positions settled as the foreign policy agenda. Syria, which was in this category of countries, has a special place in Iran's foreign policy, in a way, it has been mentioned as a friendly and brotherly country. Creating the ground for the collapse of the bipolar system has taken Syria out of its former state. Under such circumstances, Syria sought to rebuild its political relations with the moderate Arab world. With Iraq's invasion against Kuwait, Iran-Syria relations, which had been somewhat strained by the Lebanese issue, were affected, caused to pave the way for a resumption of political cooperation between the two countries. In this research, we decided to use a descriptive-analytical method based on library information and documents to study the factors affecting the relations between Iran and Syria after the eight-year sacred war. Findings show that factors such as Taif agreement and Iran-Syria positions, Iraq invasion of Kuwait and Iran-Syria positions, Madrid Peace Conference and Iran-Syria positions, Iran-UAE disputes and Syria stance, Turkey invasion of northern Iraq and Iran-Syria positions, Turkey-Israel strategic alliance and Iran-Syria positions and Turkey-Syria differences have been among the factors influencing Iran-Syria relations after the eight-year sacred war.
Machine summary:
از ديدگاه ايران ، دستيابي به چنين توافق هايي مي توانست به مفهوم جدايي سوريه از ايران و کاهش نفوذ ايران در جنوب لبنان باشد؛ خطري که از ديد تهران ، ايران را تهديد مي کرد اين بود که چنين توافقي نتيجه اي جز کم اهميت کردن نقش مهم ايران در منطقه ندارد؛ چرا که ايران هيچ روابط ديپلماتيکي با مصر، عراق و عربستان نداشت و ايران قادر نبود جايگزين مناسبي براي اتحاد با سوريه داشته باشد؛ همچنين با ايالات و جمهوري هاي عرب ديگري چون اردن ، تونس يا سازمان آزادي بخش فلسطين (PLO) روابط سياسي نداشت .
سـخنگوي وزارت امور خارجه بيان کرد: ((ما اميدواريم مقامـات کشـورهاي حـوزه خليج فـارس بـه تصـحيح موضع خود اقدام نموده و اجازه ندهند زمينه هاي مثبتي که براي تفاهم و همکـاري بـين جمهـوري اسلامي ايران و کشورهاي منطقه و برقراري امنيت و ثبات در خليج فارس ايجاد شده است ، بازيچه دست قدرت هايي قرار گيرد که هدف نهايي آن ها حضـور سـلطه جويانـه در خليج فـارس از طريـق ايجاد سوءظن و بـي اعتمـادي بـين کشـورهاي منطقـه و بـي ثبـاتي آنـان اسـت )) (روزنامـه کيهـان ، ١٣٧٣/١/١٨).
سوريه وجود روابط خوب بين ايران و اعراب را به نفع امنيت منطقه و محدودکردن مداخله خارجي، ضروري مي دانست ؛ با اين حال سوريه در تلاش هاي ميانجيگرانـه خود براي حل اختلاف بين ايران و امارات متحده عربي توفيقي به دست نياورد، زيرا وزارت امـور خارجه سوريه در اواخر اکتبر ١٩٩٣ (آبان ١٣٧٢) اعلام کرد که ايـن کشـور بـا ايـران در مـورد (٣ جزيره امارات متحده عربي) ابوموسي، تنب بزرگ و کوچک اختلاف نظـر دارنـد.