Abstract:
آینده پژوهی دانشی فرا تمدنی و فرا رشته ای است که کشف آینده های محتمل و تلاش به منظور ساخت آیندههای مطلوب را سر لوحه اهداف خود قرار داده است. این دانش می کوشد آیندههای مرجح و مبتنی بر امیال و آرزوهای انسآن ها را خلاقانه تصور و ما را در راستای ساخت آینده مطلوبمان هدایت کند. به همین دلیل امروزه آیندهپژوهی بسیار مورد توجه جوامع مختلف قرار گرفته است به نحوی که از این رشته دانشگاهی تحت عنوان علم و هنر ساخت آینده یاد می شود. کشورهای مختلف جهان سعی دارند ابتدا به کسب و فراگیری این دانش به عنوان ابزاری کارآمد و راهبردی بپردازند و سپس به بازآفرینی آن همسو و متناسب با ارزش ها، فرهنگها و هنجارهای اجتماعی خود همت بگمارند. دولتها می کوشند تا با استعانت از آیندهپژوهی به تسخیر پیشدستانه آینده فائق آیند تا در تعامل با دنیای ناشناخته و وهمانگیز آینده؛ تنها عنصری بیتفاوت، تسلیم و نظارهگر نباشند. آنها میخواهند درراستای ساخت آینده مطلوب و مورد وفاق خود، فعالانه گام بردارند. با این رویکرد هوشمندانه بشر نه تنها در مواجهه با آینده و دریای ژرف تغییرات غافلگیر نخواهند شد، بلکه با آگاهی و شناخت کامل آینده و با نگاهی خوشبینانه به استقبال آن میرود. با این تصور و بینش است که افراد در جوامع و در تعامل با فرایند جهانیشدن به عنصری کنشگر و تصمیمگیرنده مبدل خواهند شد. هدف این مقاله، اشاره به اصول و مبانی آیندهپژوهی و آموزههای آن و به طور خاص به روش دلفی به عنوان روشی کیفی و مطرح در حوزه آینده پژوهی است. روش دلفی گرچه از سایر علوم به آیندهپژوهی ورود یافته ولی به مرور، در حوزه آینده پژوهی بازآفرینی شده و به عنوان روشی پرکاربرد و سرآمد معرفی شده است که به خوبی قادر خواهد بود از دانش ضمنی خبرگان حوزههای مختلف در راستای اهداف آیندهپژوهی استفاده کند. با این ویژگی است که روش دلفی در آیندهپژوهی کاملاً متمایز از سایر علوم است. در این مقاله از روش اسنادی استفاده شد تا ضمن پرداختن به چیستی آیندهپژوهی به این پرسش بپردازد که برای روش دلفی چه مزایا و معایبی را میتوان برشمرد؟
Futures studies is a transdisciplinary and transcultural knowledge which attempts to discover possible futures and to build preferable futures. Future oriented knowledge to shape futures based on vision of human beings has special position in societies. Todays the field is called science and art of shaping the futures and different countries are attempting to attain this knowledge as a strategic tool and regenerate it under their cultural value. Governments using futures studies are also trying to dominate the futures to play proactive role in the futures instead of passive or reactive role. In other words, they will not be surprised with great changes in future. Governments will face the future with knowledge in unavoidable process of globalization. In this paper we will discuss about concepts and principle of futures studies and also Delphi method as a popular qualitative method in the field. Although Delphi has been borrowed from other field, it has been redesigned to be more effective and now it is introduced as one of the most popular methods in the field of futures studies.
Machine summary:
بـه همـين دليـل امـروزه آينده پژوهي بسيار مورد توجه جوامع مختلف قرار گرفته است به نحوي که از اين رشته دانشگاهي تحـت عنـوان علم و هنر ساخت آينده ياد مي شود.
هدف اين مقالـه ، اشـاره بـه اصـول و مبـاني آينده پژوهي و آموزه هاي آن و به طور خاص به روش دلفي به عنوان روشي کيفي و مطرح در حوزه آينده پژوهي است .
روش دلفي گرچه از ساير علوم به آينده پژوهي ورود يافته ولي به مرور، در حوزه آينده پژوهي بازآفريني شده و به عنوان روشي پرکاربرد و سرآمد معرفي شده است که به خوبي قادر خواهد بـود از دانـش ضـمني خبرگـان حوزه هاي مختلف در راستاي اهداف آينده پژوهي استفاده کند.
آينده پژوهي در واقع مطالعه و بررسي آينـده هـاي محتمـل بـا بـه کـارگيري روش هاي علمي است .
گاهي از آينده پژوهي تحت عنوان دانش اقدام ياد مي شود زيرا اين دانش در واقع بـر فرصـت اقدام مي افزايد تا از اين طريق قادر باشيم در برابر اتفاقات گوناگون عکس العمل هاي مناسبي از خود نشان دهيم از طرفي نگاه آن بر خلاف رويکردهاي سنتي که تنها بـه آينـده هـاي صـلب و محتـوم توجه دارند؛ به آينده هاي بديل است و براي انسان آينده هاي متفاوتي را متصور مي شـود تـا بتـوانيم متناسب با اميال و آرزوهايمان يکي از آنها را انتخاب کنيم و با اقداماتي که در پيش خواهيم گرفـت آينده مطلوب خود را ساخته و احياء نماييم .