Abstract:
مسئله رویت حسی خداوند از مسائلی است که میان متکلمان مسلمان، مورد بحث قرار گرفته است. متکلمان شیعه، دیدن خداوند متعال را با ذکر دلایل عقلی و نقلی، محال میدانند، زیرا دیدن با چشم سر، شرایطی دارد از جمله اینکه شیء دیدنی باید مقابل بیننده باشد، در جهت خاصی قرار داشته باشد و مانعی بین بیننده و شیء دیدنی وجود نداشته باشد که در این صورت آن شیء حادث خواهد بود و این موارد با واجب الوجود بودن خداوند متعال که تجرد محض است، سازگاری ندارد. در عقاید تنزیهی معتزله نیز دیدن خداوند غیر ممکن است. آنان نیز دلایل عقلی و نقلی برای اثبات مدعای خود ارائه کردهاند. اشاعره و ماتریدیه دیدن خداوند متعال را با چشم حسی در آخرت که ریشه در متون تحریف شده عهدین دارد، ممکن میدانند و معتقدند جواهر و اعراض در امکان دیده شدن مشترکاند و این نیاز به علت مشترک دارد و علت مشترک، «وجود» است؛ پس هر موجودی را میتوان دید و خداوند متعال یکی از موجودات است. آنها دلایلی عقلی و نقلی دیگری نیز ارائه کردهاند که با پاسخ مستدل عدلیه رد شده است.
Machine summary:
متکلمان شیعه، دیدن خداوند متعال را با ذکر دلایل عقلی و نقلی، محال میدانند، زیرا دیدن با چشم سر، شرایطی دارد از جمله اینکه شیء دیدنی باید مقابل بیننده باشد، در جهت خاصی قرار داشته باشد و مانعی بین بیننده و شیء دیدنی وجود نداشته باشد که در این صورت آن شیء حادث خواهد بود و این موارد با واجب الوجود بودن خداوند متعال که تجرد محض است، سازگاری ندارد.
اشاعره و ماتریدیه دیدن خداوند متعال را با چشم حسی در آخرت که ریشه در متون تحریف شده عهدین دارد، ممکن میدانند و معتقدند جواهر و اعراض در امکان دیده شدن مشترکاند و این نیاز به علت مشترک دارد و علت مشترک، «وجود» است؛ پس هر موجودی را میتوان دید و خداوند متعال یکی از موجودات است.
در این نوشتار دیدگاههای چهار مکتب و مذهب مهم در جهان اسلام به طور فهرستوار مورد مطالعه قرار گرفته است و در نهایت نظر مختار که همان دیدگاه شیعه است و دلایل محال بودن رؤیت خداوند متعال در دنیا و آخرت ذکر گردیده است.
2. رؤیت خداوند متعال از دیدگاه شیعه و معتزله تشیع مکتب پویایی است که بذر آن به دست مبارک رسول خدا, کاشته شد و جزئی از دعوتی بود که قرآن کریم مردم را به آن فرا خوانده و حضرت، آن را ضمن دیگر احکام و قوانین اسلام، ابلاغ فرموده است.
4 با توجه به آیات و روایات، اگر به برخی از آنها برخوردیم که به جسم بودن و دیدن خداوند متعال دلالت دارد، در این صورت باید با کمک دلایل عقلی و نقلی فراوانی که موجود است این تعبیرات را به تأویل ببریم تا معنای جسم بودن و دیده شدن را نداشته باشد.