Abstract:
حکومت اتابکان لر بزرگ یکی از حکومت های محلی ایران در فاصله بین سالهای ۵۵۰ تا ۸۲۷ه.ق. می باشد. این حکومت در طول فرمان روایی خود بحران های مختلفی را گذراند. یکی از مهم ترین موضوعاتی که به شدت بر حیات این سلسله تاثیر گذاشت مسئله مناسبات آن با دو حکومت بنی عباس و ایلخانان بوده است. مقاله حاضر درصدد است تا با بهره گیری از اسناد و به روش توصیفی _تحلیلی این موضوع را مورد پژوهش قرار دهد. اتابکان لر بزرگ همانند سایر سلسله های محلی از همان روزهای نخست حاکمیت به دنبال کسب مشروعیت سیاسی با خلفای عباسی ارتباط برقرار کرد. در واکاوی روابط اتابکان با ایلخانان مغول آنچه با اهمّیّت به نظر میرسد، دخالت و حضور اتابک در منازعات جانشینی پس از اباقاخان است که اتابک در ابتدا به حمایت از احمد تکودار بر خاست و پس از شکست تکودار نسبت به ارغون اظهار اطاعت کرد. اتابکان در دوران فرمانروایی خود درگیری هایی با حکومت های محلی همچون آل مظفر و اتابکان لر کوچک داشتند.
AThe dynasty of Lor Atabakan the Greats (Atabakan-e-Lor-e-Bozorg) is one of the local dynasties of Iran in the period between 550 and 827 AH. This dynasty went through various crises during its rule. One of the most important issues that greatly affected the life of this dynasty was its relations with the two governments of Bani Abbas and the Ilkhans. The present article intends to investigate this issue according to the documents through a descriptive analytical method. Lor Atabakan the Great, like other local dynasties, established relations with the Abbasid caliphs seeking political legitimacy from the very first days of their regime. In analyzing the relations of Atabakan with the Mongol Ilkhans, what seems to be important is Atabak's involvement and presence in the succession disputes after Abaqa Khan. During their regime, the Atabaks had conflicts with local dynasty such as Al-Zafar and Atabakan Lor Kuchak.
Machine summary:
روابط اتابکان لربزرگ با نهاد سلطنت و خلافت بر پايه آنچه که گفته شـد ابوطاهر پايه گذار حکومت اتابکان لر بزرگ از امراي دربار سـلغريان فارس بود که در دوران اضـمحلال سـلطنت سـلجوقيان ، بر منطقه لرسـتان اسـتيلا يافت و پس از او جانشـينانش با اتخاذ سـياسـت تسـامح و مداراي در برابر قدرتهاي بزرگ - خوارزمشـاهيان و پس از آن مغولان - حکومت خود را بســط و گســترش دادند؛ اگرچه اطلاعات جامعي در خصــوص اين دودمان محلي، پيشينه شخصي و خانوادگي آنان در دست نيست اما بر پايه گزارشهاي موجود مي توان دريـافـت کـه اتـابکـان لر در طوفـان حوادث و تحولات اين برهـه از تـاريخ بـا واقع بيني نـه تنهـا حکومت و حيات سـياسـي خود را حفظ کردند بلکه بر موقعيتهاي جديد و مهمي نيز دسـت يافتند.
منابع تاريخي از مناسـبات دودمان محلي اتابکان لر بزرگ با حاکمان اوليه خوارزمشـاهي يعني انوشـتکين غرچه ، قطب الدين محمد، اتسـز، ايل ارسـلان و تکش سـخن به ميان نياورده اند اما در دوره حکومت ســلطان محمد خوارزمشــاه که تماميت ايران و موجوديت حکومت هاي محلي در مواجهـه بـا دشـــمن قـدرتمنـد مغول بـه خطر افتـاده بود اتـابکـان لر نيز براي گريز از نـابودي و حفظ حيات سياسي و هم از جهت کسب مشروعيت علي رغم پيشينه حاکمان خوارزمشاهي و ترک نژاد بودن آنها، ايشـــان را در مقام حاکمان ايراني يافتند و به حمايت از نهاد ســـلطنت خوارزمشـــاهي برخواسـتند.