Abstract:
کمیسیون اروپا در فوریه 2021 سیاست جدید تجاری اتحادیه اروپا را با عنوان «سیاست تجاری باز، پایدار و جسورانه» اعلام کرد. اتحادیه اروپا با این سیاست جدید، خود را برای مواجهه با دگرگونیهای ژئوپلیتیک ناشی از تحولات بینالمللی از جمله افزایش سهم آسیا در اقتصاد جهانی، تشدید رقابت قدرتهای بزرگ و تحولات تکنولوژیک در عرصه تجارت و ارتباطات جهانی آماده میکند. سیاست تجاری جدید اتحادیه اروپا تأثیرات زیادی بر ایران خواهد داشت؛ هم از جهت مراودات اقتصادی و تجاری ایران با اروپا و هم از جهت تأثیرپذیری مراودات ایران و شرکای آسیاییاش از سیاستهای اتحادیه اروپا. سؤال اصلی مقاله این بوده است که «سیاست تجاری جدید اتحادیه اروپا چه ویژگیهایی دارد و چه تأثیراتی بر ایران میگذارد». این پژوهش با استفاده از چارچوب مفهومی «بارنت و دووال درباره قدرت» و با تحلیل محتوای کیفی اسناد اتحادیه اروپا، نشان داده است که سیاست تجاری جدید اتحادیه اروپا به معنای گذار کامل از «رویکرد قدرت برای تجارت» بهسوی «رویکرد قدرت از طریق تجارت» است و تثبیت این رویکرد میتواند از ابعاد ساختاری و نهادی «آثار مثبت» و از ابعاد اجباری و گفتمانی «آثار منفی» بر روابط تجاری ایران داشته باشد. در این مقاله پس از مقدمه، ابتدا تسلط تدریجی رویکرد قدرت از طریق تجارت توضیح داده شده و سپس تصویر کلی رابطه تجاری کنونی ایران و اروپا و مؤلفههای سیاست تجاری جدید اتحادیه اروپا بررسی گشته است و در بخش یافتهها، تأثیرات سیاست تجاری جدید اروپا بر ایران در قالب مؤلفههای قدرت اجباری، ساختاری، نهادی و گفتمانی اتحادیه اروپا مورد تحلیل قرار گرفته است.
European Commission published EU trade policy titled an open, sustainable and assertive trade policy in Feb 2021. The main concern underlying this new policy is EU preparation for confronting new geopolitical developments derived from increasing role of Asia in the global economy, great power competition and new advancements in digital trade and global communication. Due to Iran’s economic interactions with EU countries and also the sensibility of Iran’s economic ties with Asian partners to EU policy, EU trade policy would have significant impacts on Iranian economy. The article investigate the elements of EU trade policy 2021 and how it influences Iran. Applying Barnett and Duvall conceptualization of power, the article argues that EU approach to global trade has evolved from power to trade to power through trade and this approach has paradoxical impacts on Iranian economy; negative impact in regard to EU compulsory and discursive power and positive impact in regard to EU structural and institutional power.
Machine summary:
این پژوهش با استفاده از چارچوب مفهومی «بارنت و دووال درباره قدرت» و با تحلیل محتوای کیفی اسناد اتحادیه اروپا، نشان داده است که سیاست تجاری جدید اتحادیه اروپا به معنای گذار کامل از «رویکرد قدرت برای تجارت» بهسوی «رویکرد قدرت از طریق تجارت» است و تثبیت این رویکرد میتواند از ابعاد ساختاری و نهادی «آثار مثبت» و از ابعاد اجباری و گفتمانی «آثار منفی» بر روابط تجاری ایران داشته باشد.
بر اساس این تعریف میتوان گفت که یکی از جنبههای مهم قدرتطلبی اتحادیه اروپا، کنترل شدیدتر منابع مادی قدرت از طریق نظارت سختگیرانه بر تجارت کالاها و فناوریها با کاربردهای دوگانه است؛ چراکه موضوع «تکنولوژیهای آینده و نوپدید» 1 مانند رباتها و هوش مصنوعی اولاً تأثیرات اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و نظامی فراوانی برای اروپا خواهند داشت و ثانیاً موجب ظهور قدرتهای تکنولوژیک در جنوب (Fu and Soete, 2010) و در نتیجه تغییر قواعد بازی در عرصه بینالمللی خواهد شد.
Zito سرمایهگذاری مستقیم خارجی و تلاش برای محدود کردن سرمایهگذاری شرکتهای چینی در اتحادیه اروپا یکی از ابزارهای قدرت نهادی این اتحادیه است که علیرغم توافق اصولی دو طرف درباره توافق جامع سرمایهگذاری 1 در دسامبر 2020 (European Commission, 2020a) در سند اخیر سیاست تجاری اتحادیه اروپا به آن توجه شده است (Cotula, 2021).
رابطه اقتصادی و تجاری اتحادیه اروپا با کشورهای حوزه پیرامونی در خاورمیانه و آفریقا رابطهای سودآور و منفعتبخش برای اروپا بوده است و در شرایط کنونی یکی از مهمترین دغدغههای راهبردی اتحادیه اروپا، حفظ و تحکیم این روابط در رقابت با چین است (European Commission, 2021e, pp.