Abstract:
وجود منابع مهم آلایندههای انتشاری و نقطهای ناشی از فعالیتهای انسانی در سطح زمین و نفوذ این آلایندهها به آبخوانها، سبب کاهش کیفیت آب زیرزمینی میشود، بنابراین در مدیریت منابع آب زیرزمینی، جلوگیری از آلودگی این آبها ضروری است. آبهای زیرزمینی شهرستان کارون در استان خوزستان، به علت رونق فعالیتهای کشاورزی و صنعتی در آن منطقه، همواره در معرض آلودگی هستند. لذا هدف این مطالعه، ارزیابی و پهنهبندی آسیبپذیری آبخوان منطقه با استفاده از مدلهای دراستیک و سینتکس میباشد. با نقشهسازی و تلفیق پارامترهای هیدروژئولوژیکی موثر در انتقال آلودگی به آبخوان، نقشههای آسیبپذیری دو مدل مذکور در محیط نرمافزارGIS تهیه شدند. جهت صحتسنجی مدلهای بهکاربرده شده از مقادیر اندازهگیری شده نیترات موجود در چاههای منطقه استفادهشده و ضریب همبستگی پیرسون بین مدلها و لایه نیترات، محاسبه و مشخص شد. نتایج نشان داد که شاخص آسیبپذیری مدل دراستیک، بین 68 تا 215 و شاخص آسیبپذیری مدل سینتکس بین 52 تا 195 متغیر است. در روش دراستیک، 2/ 485 هکتار از منطقه بدون خطر آلودگی، 6/751 هکتار با آسیبپذیری خیلی کم، 5/ 3305 هکتار با آسیبپذیری کم، 7/ 12411 هکتار با آسیبپذیری متوسط، 2/ 11191 هکتار با آسیبپذیری متوسط تا زیاد، 3/ 9427 هکتار با آسیبپذیری زیاد، 1/ 5861 هکتار با آسیبپذیری خیلی زیاد و 5/ 478 هکتار کاملا مستعد آلودگی میباشد. در روش سینتکس، 4/ 455 هکتار از منطقه بدون خطر آلودگی، 1/ 789 هکتار با آسیبپذیری خیلی کم، 5/ 3281 هکتار با آسیبپذیری کم، 7/ 12426 هکتار با آسیبپذیری متوسط، 4/ 11169 هکتار با آسیبپذیری متوسط تا زیاد، 3/ 9449 هکتار با آسیبپذیری زیاد، 2/ 5844 هکتار با آسیبپذیری خیلی زیاد و 7/ 495 هکتار کاملا مستعد آلودگی میباشد. همچنین، میزان همبستگی نقشه نیترات آب زیرزمینی با مدلهای دراستیک و سینتکس به ترتیب 68/ 0 و 51/ 0 بوده که بیانگر قابلیت بالاتر مدل دراستیک نسبت به مدل سینتکس برای آبخوان منطقه موردمطالعه دارد.
Existence of important sources of pollutants and points of human activities on the ground and the penetration of these pollutants into aquifers, reduces the quality of groundwater, so in the management of groundwater resources, pollution prevention these waters are essential. The groundwater of Karun Township in Khuzestan province is always exposed to pollution due to the prosperity of agricultural and industrial activities in that area. Therefore, the aim of this study is to evaluate and zoning the aquifer vulnerability of the region using DRASTIC and SINTACS models. By mapping and combining hydrogeological parameters effective in the transfer of contamination to the aquifer, vulnerability maps of the two models were prepared in GIS software environment. To validate the models used, the measured amounts of nitrate in the wells in the area were used and the Pearson correlation coefficient between the models and the nitrate layer was calculated and determined. The results showed that the vulnerability index of the DRASTIC model varies Between 68 to 215 and the vulnerability index of the SINTACS model varies between 52 and 195. In the DRASTIC method, 485.2 hectares of the area without risk of pollution, 751.6 hectares with very low vulnerability, 3305.5 hectares with low vulnerability, 12411.7 hectares with moderate vulnerability, 11191.2 hectares with Moderate to high vulnerability, 9427.3 hectares with high vulnerability, 58861 hectares with very high vulnerability and 478.5 hectares are completely susceptible to infection. In the SINTACS method, 455.4 hectares of the area without risk of pollution, 789.1 hectares with very low vulnerability, 32281 hectares with low vulnerability, 12426.7 hectares with medium vulnerability, 11169.4 hectares with Moderate to high vulnerability, 9449.3 hectares with high vulnerability, 5844.2 hectares with very high vulnerability and 495.7 hectares are completely susceptible to infection. Also, the correlation of groundwater nitrate map with DRASTIC and SINTACS models was 0.68 and 0.51, respectively, which indicates the higher capability of the DRASTIC model than the SINTACS model for the aquifer in the study area.
Machine summary:
ارزیابی آسیب پذیری آب های زیرزمینی با مدل های دراستیک و سینتکس در محیط GIS (مطالعه موردی : شهرستان کارون ) سعید امانپور١*، محمود عبیات ٢، محمد عبیات ٣ ١.
1 -Thapinta 2 -Hudak 3 -Aquifer Vulnerability 4 -Antonakos 5 -Lambrakis 6 -Almasri 7 -Intrinsic Vulnerability 8 -Special Vulnerability 9 -Gogu 10 -Dassargues 11 DRASTIC 12 -SINTACS آسیب پذیری ویژه نیز به آسیب پذیری آب های زیرزمینی نسبت به آلاینده یا گروه خاصی از آلاینده ها اشاره دارد که به ویژگیهای آلاینده و ارتباط آن با مؤلفه های مختلف آسیب پذیری ذاتی، بستگی دارد (گاگو و دسارگوس ، ٢٠٠٠).
موسوی و همکاران (١٣٩٥) به منظور مدیریت کاربری اراضی در آینده در دشت خویس که در جنوب غرب ایران واقع شده است ، آسیب پذیری آبخوان با استفاده از مدل 1 -Katta 2 -Kiti 3 -Geographic Information System 4 -Metline-Ras 5 -SI 6 -Nobre 7 -Fuzzy Logic دراستیک و سینتکس را مورد ارزیابی قراردادند.
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل ١: موقعیت منطقه موردمطالعه روش کار در این پژوهش ، برای ارزیابی و پهنه بندی آسیب پذیری آبخوان منطقه موردمطالعه ، از دو مدل دراستیک و سینتکس استفاده شد.
برای تهیه لایه مربوط به این پارامتر از لاگ ١٢ عدد از چاه های پیزومتری موجود در منطقه استفاده و سپس بر اساس معیارهای مدل دراستیک و سینتکس به هرکدام از چاه ها رتبه ای اختصاص داده شد.
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل ٤: نقشه پهنه بندی نیترات چاه های منطقه مورد مطالعه نتیجه گیری در این تحقیق ، پهنه بندی نقشه آسیب پذیری آبخوان توسط مدل های دراستیک و سینتکس بررسی شد.