Abstract:
سابقه و هدف: اخلاق حرفهای از موضوعاتی است که در سالهای اخیر بهطور فزایندهای مورد توجه قرار گرفته است. با اینحال در آثار طبی کهن ایران، منابع ارزشمندی در این زمینه وجود دارد که مورد غفلت واقع شده است. در این مقاله سعی بر آن است که برخی کدهای اخلاقی در کتاب المعالجات البقراطیه ابوالحسن طبری، حکیم قرن ۴ هجری مورد بررسی قرار گیرد.
مواد و روشها: این پژوهش به روش مروری- تحلیلی و با رویکرد توصیفی انجام شده و در آن به بررسی نکات اخلاقی مطرح شده در کتاب معالجات ابوالحسن طبری میپردازد. که بهخصوص در مورد ارائۀ شیوۀ درمانی، تجربیات بالینی و نسخههای داروئی آموزههای اخلاق حرفهای مورد مطالعه قرار گرفت.
یافتهها: معالجات بقراطیه، تالیف ابوالحسن طبری، حکیم قرن چهارم هجری، دارای برخی شیوههای درمانی، تجربیات بالینی و نسخههای دارویی ارزشمند است. نکتۀ قابل توجه در این کتاب، تاکید نویسنده به لزوم رعایت مسائل اخلاقی و حقوقی از جانب پزشک و خدمت به بیمار توسط اوست؛ ضمن آنکه یک فصل از کتاب بهطور کامل به این موضوع اختصاص یافته که برخی اصول اخلاقی، ارزشها و رفتارهای حرفهای ارائه شده در آن منطبق با اخلاق پزشکی نوین است.
نتیجهگیری: رعایت اخلاق حرفهای در پزشکی موضوع مهمی است که از زمانهای کهن تا کنون در تمدنهای بزرگ مطرح بوده است. در منابع طب کهن تمدن ایرانی و اسلامی نیز به این نکات به تفصیل پرداخته شده است. یکی از آثار مهم، کتاب معالجات بقراطیه است که با نگاهی جامع به ابعاد مختلف اخلاق حرفهای و لزوم پایبندی پزشکان به آن بهخصوص در فصل سی و پنجم کتاب پرداخته است. نکات آموزنده و کاربردی مطرح شده در این کتاب میتواند علاوه بر تاثیرگذاری در عملکرد پزشکان، بر شناخت و آگاهی ایشان از پیشینۀ اخلاق حرفهای در تمدن ایران و اسلام مفید واقع شود.
Background and Purpose: Professional ethics has been increasingly interested in recent years. However, Iranian traditional medicine valuable references have been neglected. The present paper intended to study some ethical codes in “Al-Mu'alajat al-Buqratiya”, by Abul-Hasan al-Tabari, in the 10th century.
Methods and Materials: This research is a review-analytical method and review ancient Iranian medical manuscripts in Islamic civilization and compare with modern medical ethics.
Results: The book consists of some therapeutic methods, clinical experiences, and valuable prescriptions. A noteworthy point in the book is the scholar focus on the need to observe ethical issues on the part of physician and serving the patient, so that a chapter (chapter 35) is entirely devoted to this subject in which some presented ethical principles, values, and professional conducts are consistent with new medical ethics.
Conclusion: The informative and practical points outlined in this book not only influence practitioners’ performance, but also affect their knowledge of professional ethics background in Islam and Iran civilization.