Abstract:
از شیوههای تربیتی موثر در فرایند یادگیری و آموزش، روش پرسش و پاسخ است. آیا از این شیوه در قرآن و سیره ایمه اطهار استفاده شده است؟ در این تحقیق به روش توصیفی تحلیلی با تحلیل آیات و روایات و سیره معصومان به دنبال بررسی جزییات این روش هستیم. محتوای قرآن و روایات گویای آن است که قرآن، نهتنها شیوه پرسیدن را رد نمیکند؛ بلکه مردم را به آن دعوت میکند و با ظرافت بیان میدارد که باید از اهل علم پرسید. در قرآن گاهی مردم میپرسند و گاهی سوال از ناحیه خداوند و به هدف تبلیغ معارف دین، برانگیختن تفکر و... است. روایات متعددی در مورد اهمیت پرسشگری وجود دارد، با مراجعه به روایات در حوزههای فقهی مشخص میشود که پیدایش آنها بر پایه پرسشگری بوده است. پرسیدن، سبب بالا بردن سطح معلومات، کاهش جهل و نادانی، درک بهتر موضوع و... شده؛ با ایجاد انگیزه، فرد را به سمت کشف ناشناختهها و پیشرفت سوق میدهد.
The question-and-answer method is one of the effective educational methods in the process of learning and teaching. Has this method been used in the Qur'an and the life of the infallible Imams? Using a descriptive-analytical method this paper analyzes the verses of the Holy Qur'an and the conduct of the infallible Imams to clarify the details of this method. The content of the Qur'an and the Collections of narrations show that the Qur'an not only does not reject this method; rather, they delicately invite people to adopt this method as they invite people to ask their questions from the People of the Reminder. In order to promote the teachings of religion and stimulate thinking, the questions of the Qur'an are of two types: sometimes people ask and sometimes the question is from God. Jurisprudential narrations also show that many of them were based on questioning. Questioning raises human knowledge and reduces ignorance. Besides, questioning leads to a better understanding as it leads one to discover the unknown.
Machine summary:
سؤالی که در اینجا مطرح میشود این است: ازآنجاکه قرآن کریم و بهطورکلی اسلام بیانگر انواع شیوههای مؤثر و صحیح تربیتی است؛ آیا به مقولۀ پرسش و پاسخ هم توجه کرده است؟ در قرآن و تعالیم دینی این روش در چه جایگاه و مرتبهای قرار دارد؟ در منابع دینی سخن از آثار و پیامدهای مثبت و نهفتۀ پرسشگری تا چه میزان بیان شده است؟ در مورد شیوههای تربیتی قرآن مسلماً تا به حال نوشتههای زیادی اعم از کتاب و پایاننامه و مقاله و...
اصلاح اعتقاد و باورهای غلط مخالفان قرآن برای اصلاح باورها و اعتقاد غلط یهودیان و مسیحیان دربارۀ ادعای فرزندی و دوستی با خدا، این پرسش را مطرح میکند که چگونه شما فرزند و دوست خدا هستید؛ ولی همین خدا، شما را در دنیا و آخرت عذاب میکند؟ «وَ قَالَتِ الْيَهُودُ وَ النَّصَارَى نحَنُ أَبْنَؤُاْ اللَّهِ وَ أَحِبَّؤُهُ قُلْ فَلِمَ يُعَذِّبُكُم بِذُنُوبِكُم» (مائده: 18)؛ به این معنا که اگر باورتان درست است، خدا نباید جز با مهر و محبت با شما رفتار کند؛ ولی چرا بر شما خشم میگیرد و عذاب ميكند؟ در واقع پیامبر( در قالب پرسش، به پندار باطل مخالفان پاسخ میدهد و آنان را متوجه این حقیقت میسازد که برخلاف باور غلطی که دارید، گرفتار عذاب الهی میشوید.
تقويت قوة تفکر پرسش در اغلب موارد موجب تقویت قوۀ تفکرِ جوابدهنده میشود؛ زیرا برای پاسخ درست و مناسب باید با دقت به سؤال یا سؤالاتی که مطرح میشود، گوش دهد و تمرکز خود را بر بیان جواب صحیح قرار دهد.