Abstract:
جنگها و سفینههای برجامانده از قرون گذشته که غالباً بهصورت نسخ خطی در کتابخانههای داخل و خارج ایران نگهداری میشوند، از منابع غنی و معتبر در قلمرو ادبیات منظوم و نقد و تصحیح آن به شمار میروند. یکی از این مجموعهها، سفینهای است که سلیمان قونوی از دانشمندان و ادیبان قرن نهم در سال 860ق گردآوری کرده است. این سفینه، مونس العشاق و تحفة الآفاق نام دارد و مشتمل بر 11600 بیت از اشعار ۸۲ شاعر معروف و گمنام سدۀ هفتم، هشتم و نهم است. این سفینه از قالبهای مختلف شعر فارسی از جمله تعداد 75 قصیده، 28 قطعه و رباعی و ترجیعبند و مخمس و 783 غزل و دو مثنوی تشکیل شده است. نسخۀ منحصربهفرد این اثر به شمارۀ 5712 در کتابخانۀ حضرت آیتالله مرعشی نجفی نگهداری میشود. با توجه به اینکه این سفینه، تاکنون تصحیح و معرفی نشده است، این پژوهش به معرفی ویژگیهای این نسخه، معرفی شاعران گمنام، تعداد ابیات و غزلیات تازهیافته از شاعران مشهور و با دیوان و شاعران بیدیوان میپردازد. معرفی این اثر علاوه بر اشتمال بر ابیات و غزلیات تازهیافته، از تعدادی از شاعران معروف و معرفی یازده شاعر گمنام، اشعار قابل توجهی از شاعران بیدیوان را که در ۳۴ تذکرۀ مهم و مورد استفاده نیامده است، معرفی میکند.
Machine summary:
معرفی نسخۀ خطی سفینۀ مونس العشاق و تحفة الآفاق از سلیمان قونوی 1 2 دکتر احمدرضا یلمه ها استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان 3 راضیه جمشیدی دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان چکیده جنگ ها و سـفینه هـای برجامانـده از قـرون گذشـته کـه غالبـاً بـه صـورت نسـخ خطـی در کتابخانه های داخل و خارج ایران نگهداری میشوند، از منابع غنی و معتبر در قلمرو ادبیات منظوم و نقد و تصحیح آن به شمار میروند.
این سفینه از قالب های مختلف شعر فارسـی از جمله تعداد ٧٥ قصیده ، ٢٨ قطعه و رباعی و ترجیع بند و مخمس و ٧٨٣ غزل و دو مثنوی تشکیل شده است .
اسامی شعرای این بخش به تفکیک و بسامد ابیات چنین است : نام شاعر تعداد قصاید تعداد ابیات نام شاعر تعداد قصاید تعداد ابیات سلمان ساوجی ٣٣ ٩٩٣ قوامی [رازی] ١ ٨٨ عطار نیشابوری ١٠ ٦٠٢ ابن یمین فریمودی ٢ ٣٣ کمال الدین اصفهانی ١١ ٤١٩ اوحدی [مراغه ای] ١ ٢٨ سنایی غزنوی ٤ ٢٢٩ وحیدی ١ ٢٥ جنید شیرازی ٥ ١٢٤ امامی [هروی] ١ ٢٤ سعدی ٣ ١٢٣ خواجوی کرمانی ١ ١٦ ظهیرالدین فاریابی ٥ ١١٢ اثیر [اخسیکتی] ١ ١٣ اکثر قریب به اتفاق شاعران سفینۀ مونس العشاق و تحفة الآفاق ، از شاعران سبک عراقـی هستند.
ـ این سفینه معرفیکنندٔە دوازده غزل (درمجموع ٨٨ بیت ) از شاعران گمنام است کـه در صدر غزلیات با عبارت «لاادری» آمده اند.