Abstract:
هدف پژوهش حاضر ارزیابی رویکردهای مختلف درباره ضرورت انجام مطالعات روانشناسی اسلامی در مطالعات منتسب به آن است. روش پژوهش، تحلیلی - توصیفی بوده که در آن جامعه مورد بررسی تمامی کتابها، مقالات، مصاحبهها در موضوع روانشناسی اسلامی بوده است. نمونه مورد بررسی، مطالعاتی است که به پاسخ این سوال پرداختهاند. همچنین این مقاله، از مصاحبه با متخصصان این موضوع در جمعآوری نظرات استفاده کرده و نتایج با ارزیابی چند نفر از متخصصان، تایید شده است. یافتههای پژوهش در پاسخ به سوال «چرایی»، ذیل سه رویکرد دستهبندی شده است. 1. روانشناسی فرهنگی: جامعه هدف روانشناسی در ایران، مسلمان است و روانشناسی مورد استفاده باید با فرهنگ و مبانی فکری مراجع و مشاور همسان باشد؛ 2. روانشناسی اسلامی دایرةالمعارفی: کامل بودن دین اسلام و بیان مباحث روانشناسی در منابع دینی بهطور کامل یا بخش مهمی از مطالب، بری از خطا بودن و منطبق بر واقع و حقیقت عالم بودن در همة ارکان، که به دلیل وحی از جانب خالق اثبات میشود؛ 3. روانشناسی اسلامی تاسیسی: علم براساس مبانی جهتگیرانه شکل گرفته است، ازاینرو میتوان براساس اسلام، علمی مبتنی بر مبانی متفاوت آن شکل داد.
“Quiddity" examines the reasons and necessity of dealing with a subject of science. The researcher has studied these studies due to the importance of answering this question in studies attributed to Islamic psychology. The research method was analytical-descriptive in which the study population was all books, articles, interviews on the subject of Islamic psychology. An example is the studies that have answered this question. The researcher has also used interviews with experts in this field to gather opinions and the results have been confirmed by evaluating several experts. The researcher has categorized his findings, which have been used to count different approaches to answering the "why" question, into three approaches. Cultural Psychology: The target population of psychology in Iran is Muslim and the psychology used should be consistent with the culture and intellectual foundations of the client and counselor. 2. Encyclopedic Islamic Psychology: The completeness of the religion of Islam and the expression of psychological topics in religious sources as a whole or an important part of the content. purified from error and in accordance with the reality and truth of the universe in all the pillars that are proved by the revelation from the Creator. Founding Islamic psychology: Science is based on oriented principles, so it is possible to form a science-based on Islam based on its different principles. The researcher then evaluates them in order to clarify the basics of these three approaches so that more precise steps can be taken in the continuation of Islamic psychology studies.
Machine summary:
ارزیابی، روانشناسی اسلامی، رویکردهای روانشناسی، ضرورت مقدمه روانشناسی بهعنوان یکی از حوزههای مهم در علوم انسانی، از سالها پیش بخصوص سه دهه اخیر محل تأمل محققان برای پژوهش در حوزه مطالعات اسلامی بوده است.
در مطالعات روانشناسی دین، دین و رفتارهای دینی، بهعنوان یکی از مؤلفههای مؤثر بر زندگی فردی و اجتماعی انسان تلقی میشود و روانشناسی، بهعنوان علمی که موضوع بررسی خود را انسان و ابعاد مختلف و عوامل مؤثر بر آن را قرار میدهد، بررسی تجربی دین و رفتارهای دینی را نیز ضروری میداند.
با اینکه افراد این حوزه، ذیل عنوان یکسان «روانشناسی اسلامی» فعالیت علمی ميكنند، بررسی خاستگاه نظری پژوهشگران در مورد ضرورت انجام این مطالعات، محققان را به استخراج رویکردهای کاملاً متفاوت از حیث ضرورت پرداخت به مسئله روانشناسی اسلامی و علت یا فایده مطالعات این حوزه رهنمون کرده است.
از نظر ايشان اگر مبانی نظری علمی که تدوین شده و اصول موضوعه و پیشفرضهای آن مستخرج از دین باشد و یا با مبانی پذیرفتهشده اسلام، تعارض نباشد، علم دینی میشود و روانشناسی اسلامی را میتوان بر این اساس تولید کرد.
بنابراین، در این رویکرد نیز بین محققان نظر یکسانی در مورد متون دینی وجود ندارد، بلکه همه آنها در اعتقاد به جامعیت دین و دفاع از کیان دین، با یکدیگر یکسان هستند.