Abstract:
برابری و نابرابری مفاهیمی است که همزمان با جهانیشدن، بیشازپیش موردتوجه متفکران قرارگرفته است. در این میان علامه طباطبایی و جان رالز، دو نظریهپرداز عدالت، به این مفاهیم توجه ویژه نمودهاند. پژوهش حاضر از روش مطالعه تطبیقی با هدف دستیافتن به مواضع اختلاف و اشتراک این دو متفکر درباره مفاهیم برابری و نابرابری عادلانه، ریشهیابی این مواضع و سنجش کارایی معیارهای آنان در تبیین رابطه تفاوتها با برابری یا نابرابری حقوق، صورت گرفته است. اهم نتایج بهدست آمده: علامه طباطبایی بر مبنای حقیقت واحد انسانی و رالز با معیار حداقل ظرفیت شخصیت اخلاقی بر برابری افراد در برخورداری از حق تأکید نمودهاند. در نظر هر دو برخی نابرابریها عادلانه است؛ علامه طباطبایی، نقش فرد در برآوردن نیازهای جامعه و رالز، سود بیشتر کم برخوردارترینها را ملاک قرارداده است. بر مبنای هر دو، برابری متأثر از تفاوتهای اکتسابی و طبیعی نیست، البته در دیدگاه رالز اندک افرادی از حقوق پایه محروماند.
Equality and inequality are notions which have been considered by the thinkers more than ever since the globalization. Meanwhile, Allameh Tabatabaei and John Rawls, two justice theorists, have paid a special attention to these notions. The present research has been conducted, using the comparative study method, to find the similarity and difference of these two thinkers’. The most important findings of the present study are as follows: Allameh Tabatabaei on the basis of unique human reality and Rawls on the basis of the measure of the minimum capacity for moral personality have emphasized the equality of individuals in the enjoyment of rights. Both thinkers believe that some inequalities are just; Allameh Tabatabaei has chosen the role of an individual in thev provision of the needs of society as the standard while Rawls insists on the higher interest of the lower social classes. Accordingly, equality is not influenced by the acquired and natural differences; though from Rawls’s point of view, few people are deprived of their basic rights.
Machine summary:
٢. پيشينه تحقيق بررسي مفاهيم برابري و نابرابري در انديشه علامه طباطبايي تاکنون موضوع پژوهش مستقلي واقع نشده ، اما برابري در نظر رالز در دو اثر زير بررسي شده است : الف - «فلسفه هم آوايي آزادي و برابري در نظريه عدالت جان رالز ١» در اين مقاله ، نويسنده با بررسي پشتوانه نظري و پيش زمينه هاي نظريه عدالت رالز، دو اصل آزادي و برابري را تحليل نموده ، در بحث از برابري ، برابري منصفانه فرصت ها و نابرابري هاي اقتصادي - اجتماعي را مورد بررسي قرار داده ، اما ازآن رو که هدف اصلي نويسنده بررسي هم آوايي برابري و آزادي بوده است ، به بررسي معيار برابري و لوازم آن و کارايي ديدگاه وي در بحث نابرابري هاي ناعادلانه نپرداخته است .
[١٢، ص ١٢٥] اما رالز برابري مطلق انسان ها را تنها در آزادي هاي اساسي پذيرفت و با پذيرفتن نابرابري در ساير خيرات اوليه اجتماعي، اصل دوم عدالت را براي توزيع عادلانه اين خيرات ارائه داد.
مفهوم نابرابري عادلانه در نظر علامه طباطبايي هرچند همه اعضاي جامعه حق برخورداري از مزاياي حيات را دارند، اما ميزان بهره مندي لزوما برابر نيست ، بلکه حقوق افراد متناسب با شأن و جايگاه اجتماعي آنان متفاوت است [٨، ج٢، ص ٢٧٤] و تنها در صورتي حقوق دو فرد يکسان خواهد بود که جايگاه و شأن آن دو در جامعه يکسان باشد.