Abstract:
از شاخصترین متون نثر فارسى مصنوع کتاب تجزیةالامصار و تزجیةالاعصار مشهور به تاریخ وصّاف تألیف شرفالدّین (شهابالدّین) شیرازى معروف به وصّافالحضرة (م. 730 هـ.ق.) است. این کتاب که بنابر رسم معهود و نانوشته مؤلفان و مورخانِ بعد از قرن ششم، مشحون به آیات قرآن، احادیث و اشعار و امثال عربى است. استشهاد به احادیث و استخدام آنها از سوى نویسنده دانشمند براى اثبات مطالب کتاب از برجستگى خاصّى برخوردار است که قطعاً خوانندگان کتاب و علاقهمندان به مطالعه متون فنى و مصنوع ناگزیرند این احادیث را دریابند و با اطمینان از صحت و وثوق آنها اعتماد بیشترى به کتاب و مؤلف آن پیدا کنند. این مقاله مفصل بر آن است تا با مأخذشناسى احادیث و اعتبار سنجى آنها احادیث معتبر را از اخبار و روایات سست و نادرست تمیز دهد و خواننده متن وصّاف را در درک بهتر یارى رساند. نتیجه تحقیقات نشان مىدهد که دهها حدیث در تاریخ وصّاف وارد است که غالب آنها در منابع معتبر روایى شیعه و اهل سنّت آمده و بعضاً ـ حتى در مواضعى که مؤلف کتاب به حدیث بودن آنها تصریح کرده است ـ فاید مأخذ قابل اعتمادند.
Tajziyah-al-Amsar Va Tazjiyah-al-A’sar, known as Tarikh-al-Wassaf, is considered to be one of the prominent instances of Persian figurative prose. This work is authored by Sharaf-al-Din (also remembered as Shahab-al-Din) Shirazi (ca. 730) who is known as Wassaf-al-Hizrah. This book has observed the unwritten but prevalent principle of the authors and historians of the twelfth century, and therefore, referred and alluded to verses from the Holy Quran, the Hadith, and Arabic poems and proverbs. This book’s allusions, references and utilizations to the Hadith for supporting its arguments are unique. Due to these allusions and references, readers of this work – and in general those who study figurative prose – need to have a fairly good knowledge of the Hadith so that they can acknowledge the work’s verity in utilizing these references and allusions. The present study will distinguish authentic instances of the Hadith from the inauthentic and the fabricated in its bibliographic analysis of the work, and by doing this, give readers of Tarikh-al-Wassaf a better comprehension of the text. The study’s results indicate that while most instances of the Hadith in this work have solid roots in authentic Shia and Sunni religious sources, there are instances which do not have proper bibliographic support despite the author’s vehement insistence on their authenticity
Machine summary:
v حب الدنيا رأس کل خطيئة (ج ١، ص ٢١٥، س ٦) [١٢٤] اين عبارت در خبري مسند از سـلمان فارسـي از رسـول اللـه (ص ) در کتـاب عــوالي اللئــالي العزيــزة فــي الأحاديــث الدينيــة ، ج ١، ص٢٧ و بــدون اســناد از رســول الله (ص ) در دو کتــاب مجموعـه ورام ، ج ١، ص ١٢٨ و ارشـادالقلوب ، ج ١، ص٢١ و به صورت مسند از درست بن أبي منصور از مـردي (بـدون نـام ) از امـام صادق (ع ) در کتاب الخصال ، ج ١، ص٢٥ و در خبري بـه صـورت مسـند از محمـد بن مسلم بن شهاب از امام علي بن الحسين (ع ) در کتاب الکـافي ، ج ٢، ص١٣٠ و ١٣١ و بدون اسناد از امام علي (ع ) در دو کتاب عيـون الحکـم و المـواعظ (لليثـي )، ص ٢٣١ و غررالحکم و دررالکلم ، ص ٣٤٨ وارد شده است .
مثل اين خبر به صورت مسند از انس بن مالک از رسـول اللـه (ص ) در کتـاب هاي مسنداحمد، ج٣، ص٢١٧؛ صحيح بخاري ، ج ٢، ص ٨٤؛ صـحيح مسـلم ، ج ٣، ص ٤٠ و سنن ابن ماجه ، ج ١، ص ٥٠٩ و نيز مثل آن در خبري ديگر به صورت مسند از انس بن مالک از رسول الله (ص ) در کتاب صحيح بخـاري ، ج ٢، ص ٧٩ و کشـف الخفاء، ج ١، ص ٢١٤ (با توضيح در مورد گونه هاي خبر) و در منابع ديگـر وارد شـده است .