Abstract:
جامعه پذیری از هدف های آشکار تعلیم وتربیت می باشد که به طور رسمی از راه مدارس صورت می گیرد و کتاب های درسی تأثیر بسزایی در جامعه پذیر کردن متعلمین دارد. در واقع مؤلفه های جامعه پذیری از طریق مکانیسم هایی ارائه میشود و روی متعلمین اثر می گذارد که روشن کردن شیوه های تأثیرگذاری آن ها مهم میباشد. در این راستا تحلیل گفتمان انتقادی شیوه ای است که مکانیسم های تأثیرگذاری را آشکار می سازد و در پی نمایاندن ارتباط میان زبان، قدرت و ایدئولوژی است. هدف کلی از انجام این پژوهش نیز، بررسی و تحلیل مؤلفه های گفتمان مدار کتاب تفکر و پژوهش بر اساس الگوی تحلیل انتقادی گفتمان بود. روش مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی و از نوع کمّی و جامعه مورد مطالعه، کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی در سال تحصیلی 99-98 بود. لازم به ذکر است بر اساس روش کل شمار، نمونه همان جامعه است. در این پژوهش، محتوای کتاب با استفاده از الگوی ون لیون و اضافه نمودن مؤلفه های جامعه پذیری شامل ارزش ها، هنجارها، نقش ها و مهارت های زندگی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که نقش های سنتی جنسیتی، نقش های سنی کودک و نوجوان، قانون و مقررات اجتماعی و میثاق اجتماعی، ارزش نظری و مهارت تصمیمگیری دارای بیشترین فراوانی می باشد. ارزش های دینی، سیاسی، ملی و خانوادگی درون گفتمان ها پنهان شده بودند. رسومات، تشریفات، شعائر و سنت های اجتماعی و شیوه های قومی و مهارت های ارتباط مؤثر و نه گفتن و تحمل برای موفقیت از گفتمان های کتاب حذف شده بودند. فراوانی پنهان سازی کمتر از آشکارسازی، تشخص زدایی کمتر از تشخص بخشی، نامشخص سازی کمتر از مشخص سازی، نامدهی کمتر از طبقه بندی و پیوندزدایی کمتر از پیوند زدن بودند.
Machine summary:
تحليل گفتمان انتقادي کتاب درسي پژوهش و تفکر ششم ابتدايي و تبيين مکانيزم مؤلفه هاي جامعه پذيري آن ها شهرزاد شاه سني ١، فاطمه اميرعضدي ٢، فهيمه کشاورزي ٣، محبوبه البرزي 4 چکيده جامعه پذيري از هدف هاي آشکار تعليم وتربيت ميباشد که به طور رسمي از راه مدارس صورت ميگيرد و کتاب هاي درسي تأثير بسزايي در جامعه پذير کردن متعلمين دارد.
در اين پژوهش ، محتواي کتاب با استفاده از الگوي ون ليون و اضافه نمودن مؤلفه هاي جامعه پذيري شامل ارزش ها، هنجارها، نقش ها و مهارت هاي زندگي مورد تجزيه وتحليل قرار گرفت .
به گفته )١٩٩٥ ,Fairclough( «تحليل انتقادي گفتمان در پي نماياندن ارتباط ميان زبان ، قدرت و ايدئولوژي است که براي اين منظور به کشف ساختارها يا مؤلفه هاي گفتمان مدار ميپردازد که از طريق آنها اعمال قدرت و بيان ايدئولوژي به گونه اي نهفته در زبان صورت ميگيرد.
)Shahsani, 2007( ازآنجا که جامعه پذيري نوعي فرايند کنش متقابل اجتماعي است که در خلال آن فرد هنجارها، ارزش ها و ديگر عناصر اجتماعي، فرهنگي و سياسي موجود در گروه يا محيط پيرامون خود را فرا گرفته ، دروني کرده و آن را با شخصيت خود يگانه ميسازد و نيز اهميت سازوکارهاي جامعه پذيري از طريق کتاب هاي درسي تمرکز ما در اين پژوهش بر روي تحليل انتقادي گفتمان يکي از کتاب هاي مرتبط با جامعه پذيري خواهد بود.
Analysis of the Sixth Elementary Persian Book Based on the Components of Critical Discourse, Journal of Curriculum Studies, No. 37.