Abstract:
یکی از مهمترین مسائل حوزۀ علمالنفس، تکون جوهر نفس و تعلق آن به بدن عنصری از حیث حدوث و استکمال است که به موجب آن، نفس و بدن، واجد تفاعلی دوسویه میشوند. واسطۀ این تعلق، روح بخاری است که خلیفۀ نفس است و تأثیر و تأثر نفس و بدن از طریق آن صورت میگیرد. یکی از مهمترین این آثار، مسئلۀ حیات و دوام موجودیت بدن است که بهصورت بالعرض از جدول وجودی روح بخاری به بدن افاضه میشود. بدن عنصری از سنخ نشئۀ طبیعت بوده و در جوهر، سیّال و متجدد است و هر جسم سیّالی ذاتاً مرده فناپذیر است، بنابراین چون روح بخاری در تعلق نفس به بدن، واسطه در ثبوت است، بقای بدن نیز وابسته به ثبات آن خواهد بود. با این وصف، آیا میتوان بقای بدن عنصری را با حفظ ثبات در روح بخاری تضمین نمود؟ مقالۀ حاضر پژوهشی تحلیلی- توصیفی است که از منظر حکمت اسلامی به این پرسش پاسخ میدهد و اثبات مینماید در صورت اعتدال و ثبات روح بخاری، چیزی که بالذات مرده و فناپذیر است، به یمن وجود این واسطۀ بالعرض، واجد حیات و بقا میشود.
Machine summary:
مقالۀ پژوهشی روحالله آدینه 1 حسینعلی گودرزی بروجردی 2 اثبات وابستگی بقای بدن عنصری به روح بخاری از منظر حکمت اسلامی* تاریخ دریافت: 27/03/1399 تاریخ پذیرش: 24/11/1400 چکیده یکی از مهمترین مسائل حوزۀ علمالنفس، تکون جوهر نفس و تعلق آن به بدن عنصری از حیث حدوث و استکمال است که به موجب آن، نفس و بدن، واجد تفاعلی دوسویه میشوند.
با این وصف، آیا میتوان بقای بدن عنصری را با حفظ ثبات در روح بخاری تضمین نمود؟ مقالۀ حاضر پژوهشی تحلیلی- توصیفی است که از منظر حکمت اسلامی به این پرسش پاسخ میدهد و اثبات مینماید در صورت اعتدال و ثبات روح بخاری، چیزی که بالذات مرده و فناپذیر است، به یمن وجود این واسطۀ بالعرض، واجد حیات و بقا میشود.
(حسنزادۀ آملی، 1386، 1: 23) آن گونه که بیان شد روح بخاری بالذات مرده و بالعرض زنده است و خود نیز برای تداوم در حیات، محتاج افاضۀ فیض بقا از جانب نفس ناطقۀ انسانی است و برای تحصیل این مهم به نوعی محتاج بدن طبیعی به عنوان گوهری بسترساز و مقدمهپرداز میباشد.
(حسنزادۀ آملی، 1429ق: 175) آنچه قدر مشترک در هر دو موت است، خروج روح بخاری از مدار اعتدال و عدم شایستگی و قابلیت آن در معاونت و حمل نفس ناطقۀ انسانی و وساطت آن در تعلق به بدن عنصری میباشد که در طول فساد مزاج اعضاء و انحراف مزاج بنیه صورت گرفته است.