Abstract:
این مقاله در بارۀ راز رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و افشای آن توسط یکی از همسران ایشان در آیه سوم سوره تحریم است که معرکۀ آراء مفسران شده است. افشای این راز در همین سوره، سبب شده است که خداوند به نحو بینظیری از رسولش دفاع کند. روایات شان نزول مورد استناد مفسران اهل سنت و مفسران شیعه متاثر از منابع اهل سنت، نه تنها از پیچیدگی این راز نکاسته، بلکه موجب انتساب نسبتهای ناروایی به مقام رسالت گردیده است. نگارنده با معیار قرار دادن سیاق حاکم بر آیات آغازین سوره تحریم و بررسی روایات وارده در شان نزول، به شان نزولی دست یافته که تا قرن پنجم مورد توجه عالمان شیعه بوده و پس از آن مورد غفلت واقع شده است. در این شان نزول، منظور از راز رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم خلافت بلافصل امیرالمومنین علیه السّلام از جانب خداوند، و اقدامات دیگران در کنار زدن ایشان از خلافت معرفی شده است. در این روایات، علاوه بر حفظ شان و عصمت رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم، ارتباط بین راز مذکور با عبارت ﴿صالح المومنین﴾ و همچنین علت واکنش شدید پروردگار در مقابل افشای آن بیان شده است.
The secret of the Messenger of God (PBUH) and its disclosure by one of his wives in verse 3 of Surah Tahrim is one of the topics that has been the subject of controversy among the commentators.
The narrations of the dignity of revelation cited by the commentators of the two sects (from the 6th century until now) in expressing the meaning of the said secret have not only not diminished its complexity, but have also led to attributing inappropriate relations to of the Prophet.
In this article, by judging the context of the first verses of Surah Tahrim and examining the narrations on the status of revelation, the status of revelation has been achieved, which has been considered by Shiite scholars until the fifth century and has been neglected since then.
In this revelation, the meaning of the secret of the Messenger of God (PBUH) is the immediate caliphate of Ali (PBUH) from God, and the actions of others in removing him from the caliphate are introduced.
Machine summary:
بازخوانی تفسیر راز افشا شده در آیه سوم سورۀ تحریم با تأکید بر سیاق و روایات تفسیری اهل بیت: محمدرضا شاه سنایی* 1 عباس اسماعیلی زاده** 2 این مقاله در بارۀ راز رسول خدا6 و افشای آن توسط یکی از همسران ایشان در آیه سوم سوره تحریم است که معرکۀ آراء مفسران شده است.
اثرگذاری برخی روایات ساختگی در ارتباط با شأن نزول این آیات، موجب شده که تعداد زیادی از مفسران، از ظاهر و سیاق این بخش از آیات غفلت کنند و در نتیجه، آیه از شکل یک آیۀ محکم به یک آیۀ متشابه تبدیل شود و نسبتهای نادرستی به ایشان بدهند که با شأن و عصمت حضرت رسول خدا6 ناسازگار است.
منظور از ﴿صالح المومنین﴾ کیست؟ و چه ارتباطی بین افشای راز و این شخص وجود دارد؟ پیشینه تحقیق در خصوص آیه مذکور در کتب تفسیری فریقین به این آیات پرداخته شده؛ ولی تمرکز بر سه شأن نزول با منشأ روایی اهل سنت (حتی در منابع شیعی) موجب غفلت از توجه به سیاق آیات و حتی غفلت از شأن نزولهای موجود در کتب متقدم شیعه گشته است.
(حسینی فاطمی، 57، ص1385) نتیجهگیری بررسی روایان شأن نزول آیه 3 و 4 سورۀ تحریم در منابع اهل سنت و منابع شیعی متأثر از آن (از قرن ششم به بعد) و تطابق آن با سیاق آیات حکایت از این دارد که روایات مذکور سه جریان را به عنوان زمینه های صدور راز و منظور از آن بیان می کنند که نه تنها با سیاق آیات، بلکه با شخصیت رسول خدا6 در تضاد است.