Abstract:
مناطق مرزی با توجه به فاصله نسبی که تا مناطق داخلی کشور دارد، از محرومیت مضاعفی نسبت به مناطق داخلیتر رنج میبرد. در کشورما این وضعیت از شدت و عمق بیشتر برخوردار است. بهگونهای که استان سیستان و بلوچستان از نظر شاخص محرومیت، جزء محرومترین استانهای کشور است. در مناطق شرقی ایران تلفیق خشم طبیعت با خشونت انسانی حاصل از تروریسم، بستر مناسبی برای اقدامات اشرار و تحت الشعاع قرار دادن نظم و امنیت ایجاد کرده است، همچنین تهدیداتی چون مهاجرتهای غیرقانونی، قاچاق مواد مخدر و سلاح های غیرمجاز، جنایات سازمان یافته، ورود کالاهای ممنوعه، ناامنی در نواحی مرزی و حمله به پاسگاههای مرزبانی و… در کنار توطئههای تجزیه طلبانه بهویژه پس از جنگ افغانستان، امنیت مرزهای شرقی ایران را به مخاطره انداخته است. دراین پژوهش توصیفی ابتدا از طریق مدل سوات[1] عوامل قوت، ضعف، تهدید و فرصت از طریق روش دلفی جمعآوری و سپس مولفههای پژوهش مشخص شد و پس از انجام محاسبات طی روشی تلفیقی با مدل AHP مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در نتیجه این پژوهش راهبرد تدافعی با مقدار اندازه گیری شده 078/ 4 بهعنوان راهبرد برتر و پس از آن راهبرد تهاجمی با مقدار 895/ 3 به عنوان راهبرد مکمل آمده است که نشان دهنده تاثیر مقایسههای زوجی گویههای مندرج در مدل سوات میباشد.
Machine summary:
امــا آنچــه در ایــن بخــش آورده مــی شــود مشــتمل بــر جدیدتریــن نمونــه هــای ایــن قبیــل پژوهــش هــا اســت کــه در نشــریت و مجلات علمی و پژوهشــی منتشــر شده است : مختار و دهشی و همکاران )١٣٩٤( در پژوهشی با عنوان تدوین راهبردهای آمایش مناطق مرزی؛ مطالعه موردی مرزهای شرقیکشور پس از بیان نظریت و ادبیات پژوهش در پین مقاله به این نتیجه دست یفته اند که با توجه به شــرایط فعلی، راهبردهای مناســب حرکت در مســیر آمایش مناطق مرزی شــرق کشــور از نوع تدافعی اســت و هم اکنون بر اســاس اولویتبندی انجام شــده راهبردهای تدوین برنمه جامع ، توســعه همه جانبه استانهای شرقی کشور )بخصوص مناطق مرزی( توسعه و تقویت انواع زیرساختهای کالبدی، شامل : حمل و نقل ، راه آهن ، جاده و...
آمایش مناطق مرزی سعی دارد ایــن موانــع را بــردارد، و با ارایــه یــک نــوع برنمــه ریــزی فضایــی- راهبردی، توســعۀ یکپارچه و پیدار ملی را تحقق بخشد از جملــه اشــتراکات ایــن مقالــه و ســایر پژوهــش هــای انجــام شــده ارائــه راهبردهایی در راســتای توســعه یقتگی مناطق مرزی جنوب شرق و منحصرا استان سیستان و بلوچستان است اما در عین حال این پژوهش تفاوت هایی نیز با سایر پژوهش های ید شده داردکه به نوعی به عنوان نوآوری های آن می توان ید نمود از جمله این موارد تکیه این مقاله بر مبنای نظرات خبرگان در حوزه مطالعات توسعه منطقه ای و مرزی است به این صورتکه از ابتدای شروع پژوهش سعیگردیده است نقطه نظرات خبرگان دراین حوزه جمع آوریگردد به ویژه در حوزه بیان نقاط قوت و ضعف و تهدیدات و فرصت های منطقه مورد مطالعه با استفاده از روش دلفی و ارائه پرسشــنامه های باز ســعی در جمع آوری حداکث ری نقطه نظرات کارشناســان و خبرگان داشــته ایم ضمن اینکه ارائه راهبرد صرف هدف لازم این پژوهش بوده است اما در عین حال رتبه بندی راهبردها و مشــخص نمودن اولویت های اقدام نیز با اســتفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره از جمله دیگر نوآوری های پژوهش حاضر است .