Abstract:
در این مقاله با استفاده از مدلهای DRASTIC و فازی ،پتانسیل آلودگی آبخوان و همچنین پهنه بندی کیفیت آب زیرزمینی با شاخص GQI دشت تبریز بررسی و مورد ارزیابی قرار گرفت.در این ارزیابی، از نرم افزار Arc map و همپوشانی هفت لایه اطلاعاتی: عمق سطح آب، تغذیه خالص، محیط آبخوان، جنس خاک، توپوگرافی، محیط غیر اشباع، هدایت هیدرولیکی بهره گیری شد.نتایج بررسی ها و ارزیابی ها با استفاده از مدل در استیک نشان داد که، شاخص آسیب پذیری 57 تا 165 است که در تقسیم بندی توصیفی در طبقات بدون خطر آلودگی تا خطر آلودگی زیاد قرار میگیرد. نتایج حاصل از مدلسازی فازی نیز نشان داد که47درصد از مساحت دشت ،دارای آسیب پذیری زیاد است . نقشه های ترسیمی نیز نشان می دهد که در هر دو نقشه حاصل از دور روش مورداستفاده ، قسمتهای شمال غربی تا جنوب غربی که محل قرار گیری شهر تبریز میباشد، بیشترین پتانسیل و قسمتهای جنوب غربی کمترین پتانسیل برای آلودگی را دارا میباشد. در نهایت ،با استفاده از شاخص GQI و بر اساس استاندارد شرب WHO و با بهره گیری از ده پارامتر: هدایت هیدرولیکی، کلر، کلسیم، بیکربنات، منیزیم، پتاسیم،کل جامدات محلول، سدیم، سولفات و سختی کل ، شاخص کیفی منطقه مورد مطالعه بررسی شد و نتیجه حاصل نشان داد که کیفیت آب در قسمتهای پر خطر(شمال غربی و جنوب غربی آبخوان) که بر اساس دو مدل پیشین شناسایی شده ،دارای کمترین شاخص کیفیت نسبت به قسمتهای جنوب شرقی آبخوان میباشد.
In the Drastic model, the vulnerability index was obtained from 57 to 165, which is in the descriptive division into classes without risk to high risk of pollution, which if we consider three classes without risk of pollution to low pollution, we can say 44% of the total area of the plain is located on these three classes. Also, three classes of low to high, occupy 46% of the plain area. In fuzzy modeling, after scaling and overlapping seven input layers, we prepared the final map, which according to the index of this modeling, 47% of the total area of the plain has high vulnerability, that the result obtained is very similar to the result of DRASTIC method, but by comparing the two methods, it becomes clear that the fuzzy model is more accurate than the drastic method. In both maps, the northwestern to southwestern parts where the city of Tabriz is located, have the highest potential for pollution and the southwestern parts, which include the Sahand Mountains, have the lowest potential for pollution. Finally, using GQI index and according to drinking standard WHO and using ten parameters: hydraulic conductivity, chlorine, calcium, bicarbonate, magnesium, potassium, total soluble solids, sodium, sulfate and total hardness which are taken from wells in the plain, In high-risk areas, due to the high percentage of total soluble solids, total hardness and high hydraulic conductivity, water quality has also decreased and descriptively, the water quality of Tabriz plain is in the acceptable to appropriate range.
Machine summary:
در این مقاله سعی شده ، با استفاده از مدل های دراستیک و فازیو با در نظرگرفتن متغیرهایی مانند ،عمق سطح آب ، تغذیه ی خالص ، محیط آبخوان ، جنس خاک، توپوگرافی ، محیط غیراشباع وهدایت هیدرولیکی ، پتانسیل آلودگی آبخوان دشت و میزان آسیب پذیری آب های زیرزمینی بررسی و با استفاده از شاخص GQI کیفیت آب زیرزمینی مورد ارزیابی قرارگیرد و با کمک نرم افزار Arc map در نهایت پهنه بندی گردد.
اصغری مقدم و همکاران در سال (١٣٩٤)، تحقیقی به منظور مشخص نمودن پتانسیل آسیب پذیری ذاتی آبخوان دشت اردبیل با مدل دراستیک و بهینه سازی آن با مدل هوش مصنوعی انجام داده اند و در این تحقیق از هفت مؤلفه تاثیرگذار در آسیب پذیری سفره ی آب های زیرزمینی استفاده کردند و در نهایت شاخص آسیب پذیری برای محدوده ی مورد مطالعه خود را بین ٨٢ تا ١٥١ به دست آورده اند.
کانیانی و همکارانش در سال (٢٠١٥) برای بررسی میزان آسیب پذیری آب های زیرزمینی منطقه ی Basilicata در جنوب ایتالیا به تحقیق پرداختند و با استفاده از روش فازی نشان دادند که وجود زباله های غیرقانونی علت اصلی آلودگی آبخوان ها در محدوده ی مورد مطالعه است .
(به تصویر صفحه رجوع شود) شکل (١): محدوده ی مورد مطالعه Fig (1): The study area ٢-٢-روش تحقیق -معرفی مدل دراستیک (DRASTIC) در این پژوهش به منظور شناسایی پتانسیل آلودگی آبخوان دشت تبریز، از دو روش دراستیک (DRASTIC) و فازی استفاده شده است .
Babiker et al) (به تصویر صفحه رجوع شود) ٣-بحث و نتایج در این تحقیق از پارامترهای مختلف برای بررسی آسیب پذیری آبخوان استفاده و نقشه های مربوط به لایه ها ترسیم شده است .