Abstract:
زبان مرغان و جنبه های رمزی آن از روزگاران بسیار کهن، توجه عدۀ زیادی از اندیشمندان را به خود جلب کرده است. نخستین کسی که در دورۀ اسلامی، رساله ای دربارۀ مرغان نگاشت، ابنسینا بود و پساز وی، فضلا و صاحبان اندیشه، زبان مرغان را وسیله ای برای بیانکردن اندیشه های عرفانی، سیاسی و اجتماعی خود قرار دادند. ازجمله این اندیشمندان میتوان غزّالی و نجم رازی را نام برد. جوزف کمبل با مطرحکردن کهنالگوی سفر قهرمان، نقش این مسئله در شکل گیری شخصیت قهرمان را بررسی کرده و آن را شامل سه مرحلة عزیمت، تحقق و بازگشت دانسته است. در پژوهش حاضر کوشیدهایم با استفاده از شیوة توصیفی- تحلیلی، وجوه تشابه و تمایز آثار این سه اندیشمند ایرانی را درخصوص مراحل سفر براساس الگوی کمبل نشان دهیم. بررسی های انجامشده در مقالۀ حاضر، بیانگر آن است که هر سه رساله در داشتن مرحلة جدایی و تشرف، مشترکاند؛ البته جزئیات این مراحل در رسالههای موردنظر، متفاوت است. پساز آن، مسیر هریک از داستان ها در مرتبة بازگشت قهرمان از سفر جدا میشود و این امر، ایجاد تمایزاتی در ساختار و متن سه اثر را بهدنبال دارد. این تمایزات را میتوان ناشی از بینش فلسفی، عرفانی و اجتماعی نویسندگان رسالهها دانست. نکتۀ قابل توجه، آنکه مراحل سفر در رسالة ابنسینا کاملتر از رسالههای دو نویسندة دیگر است.
Machine summary:
وجوه تشابه و تمایز پرنده نامه های ابن سینا، غزالی و نجم رازی براساس نظریۀ کمبل زینب شیخ حسینی تاریخ دریافت : ١٤٠٠/٠٥/٢٧ تاریخ پذیرش : ١٤٠٠/٠٩/٢٥ مریم جعفرزاده چکیده زبان مرغان و جنبه های رمزی آن از روزگاران بسیار کهن ، توجه عده زیادی از اندیشمندان را به خود جلب کرده است .
درباره این رساله ها کتاب ها و مقالاتی نگاشته شده است که مهم ترین آن ها بدین شرح اند: پورنامداریان در کتاب خود (١٣٧٥)، ضمن بررسی رمز، تحلیلی از داستان های عرفانی - فلسفی ابن سینا و سهروردی به دست داده است .
روح انسان از عالم ملکوت است و همچون مرغی که زمانی در فضای بی کران ، آزاد بوده و اکنون در قفس گرفتار آمده است ، در عالم ملک ، در قفس تن محبوس گشته است ؛ پس ابتدا روح باید از تعلقات جسمانی و بندهای طبیعت نجات یابد تا بتواند در آسمان روحانی پرواز عشق کند و به سوی پادشاه و معشوق خویش رود و نیز همان گونه که مرغان را در سفر طولانی خود، بیابان ها و شهرها و دریاها و کوه ها درپیش است و خطرات و مزلات بی شمار است ، سالک و سایر راه حق هم مقاماتی را باید پشت سر گذارد و درطول راه ، مهلکه هایی درانتظار اوست که فقط با توفیق حق و هدایت راهبر خویش می تواند از آن ها به سلامت بگذرد (غزالی ، ١٣٥٦، ص .