Abstract:
در دهه 1380، جنبشی چپگرایانه در دانشگاهها شکل گرفت که تاکنون دیدگاهها و مواضعِ آن درباره دولت بررسی نشده است. هدف مقاله حاضر بازشناسی تعارضهای جنبش دانشجویی با حوزه سیاست و شناختِ رویکرد دانشجویانِ چپگرا نسبت به دولت است. بررسی نقش فضای باز سیاسی در رشد جنبش چپ دانشجویی و بازشناسی دیدگاههای این دانشجویان در این خصوص، سؤالاتِ اصلیِ تحقیق بوده است. این پژوهش با رویکرد کیفی انجام گرفته و برای گردآوری نظرات کنشگران، از روشِ مصاحبه با «افراد مطلع مهم» استفاده شده است. نتایج نشان دادند که رخدادهای تیر 78 و نیز اعتراض دانشجویان در سال 82 به خصوصی شدن دانشگاهها بستری سیاسی برای شکلگیری اعتراضات دانشجویی چپگرا بوده است. برخی مصاحبه شوندگان معتقد به نقش مساعد فضای سیاسی دهه ۷۰ در رشد نشریات و نیز تفاوتِ فضای سیاسیِ آن دوره در مقایسه با دولت قبل بودند، حال آن که برخی دیگر رشد چپگرایی را ناشی از بن بست رویکرد سیاسیِ دولت هشتم میدانستند. از دیدِ گروه دوم، گسترش چپ در دانشگاه نه لزوماً نتیجه توسعه سیاسی بلکه برآیند اقتصاد سیاسی جامعه و نیز تأثیر تغییرات تکنولوژیک بوده که امکان کنترل را در آن دوران کاهش داده است.
Machine summary:
نتایج نشان دادند که رخدادهای تیر ٧٨ و نیز اعتراض دانشجویان در سال ٨٢ به خصوصی شدن دانشگاه ها بستری سیاسی برای شکل گیری اعتراضات دانشجویی چپ گرا بوده است .
مسئله قابل توجه دیگر شکل گیری جنبش دانشجویی چپ گرا از اوایل دهه ١٣٨٠ در دانشگاه های کشور بود که به رویاروییهای گوناگون میان این دانشجویان و جریان دانشجویانِ طرفدار دولت هشتم انجامید.
حسن حسینی (١٣٨٩) درمقاله «بازخوانی سیر تحولات گروه های چپ مارکسیستی در دانشگاه ها تکاپو برای احیای یک جسد پوسیده » به بحث درباره روابط تشکیلاتی بخشی از دانشجویان با سازمان های سیاسی میپردازد و حمید احمدی حاجیکلایی، محمد صادق پور و ابراهیم اهوازی در مقاله «چپ دانشجویی در دهه ١٣٨٠ » (١٣٩٥)، تأثیر «فضای اصلاح طلبی» را در شکل گیری این حرکت دانشجویی مورد توجه قرار میدهند.
این بیاعتمادی در فضای دانشگاه و به خصوص در میان دانشجویان ، زمینه ساز شکل گیری جمع های مستقلی از دانشجویان شد که به انتقاد از دولتِ مدعی «توسعه سیاسی» ، «قانون گرایی»، «شایسته سالاری» و «ایران برای همه ایرانیان » بپردازند: «به همین دلیل ١٨ تیر یکی از نقاط حساسی بود که سبب شد مرزبندی میان نیروهای دانشجویی وضوح بیشتری بیابد و مرز میان نیروهای مختلف مشخص گردد» (مصاحبه شماره ٣).
» (مصاحبه شماره ١) آنچه فعالِ یاد شده بازگو میکند به معنای پذیرش این نکته است که دانشجویان چپ گرا قادر شدند از فرصت فضای سیاسی دوره اصلاحات برای طرح دیدگاه های خود بهره برداری کنند.