Abstract:
در بسیاری از کشورها، ازجمله ایران، آییننامهها و قوانینی معرفی میشوند که تا حد امکان از کودکان در برابر آثار نامطلوب محتواهای رسانهای محافظت میکنند. ازاینرو، پژوهش حاضر بر قوانینی متمرکز شده است که در خصوص محتوا و پخش تبلیغات تلویزیونی برای کودکان در ایران تصویب شدهاند. هدف از انجام این پژوهش، شناخت قوانین تبلیغات در برنامههای تلویزیونی کودکان 6 تا 12 سال و تحلیل وضعیت حقوق مخاطب کودک در تلویزیون ایران است. برای نیل به این هدف، از روش اسنادی و کتابخانهای بهمنظور شناخت قوانین تبلیغات در برنامههای تلویزیونی کودکان استفاده شده و برای تحلیل وضعیت قوانین محدودکننده تبلیغات در برنامههای تلویزیون، با 15 نفر از متخصصان حوزه کودک و رسانه، مصاحبه نیمهساختاریافته انجام گرفته است و برای تحلیل دادهها نیز از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. یافتهها نشان میدهد که متولیان امر به مسائلی مانند حقوق مخاطب کودک، استانداردسازیِ تبلیغات برای کودکان و قوانین محدودکننده ناظر بر پخش تبلیغات و تولید محتوا برای کودکان و نوجوانان پرداختهاند. نکته اینجاست که این دسته اصول و قواعد یا قوانین و مقررات، به دو دسته تقسیم میشوند: متونی که مانند قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ضامن اجرایی دارند و بهطور مختصر و کلنگرانه به مسئله حقوق کودک پرداختهاند و متونی که در مقایسه با سایر کشورها، در حد قابلقبولی به بحث قوانین محدودکننده تبلیغات در برنامههای مختصِّ کودکان و حقوق مخاطبان کودک و خردسال پرداختهاند اما از ضمانت اجرایی برخوردار نیستند.
In many countries, including Iran, regulations and laws are determined to protect children from harmful effects of media content. The present study focuses on the laws that have been passed regarding the content and distribution of television advertisements for children in Iran. The purpose of this study is to identify the rules of advertising in television programs for children aged 6 to 12 and to analyze the status of children's rights on Iranian television. Documentary and library methods were used for this research. Semi-structured interviews were conducted with 15 experts in the field of children and media to analyze the status of restrictions on advertising in television programs, and content analysis was used to analyze the data. The findings showed that those in charge have addressed issues such as the rights of the child audience, the standardization of advertising for children, and restrictive laws governing the distribution of advertisements and the production of content for children and adolescents. These rules and regulations are classified into two categories: Texts that have an executive guarantor and deal briefly and comprehensively with the issue of children's rights, such as the Constitution of the Islamic Republic of Iran, and texts that reasonably discuss laws restricting advertising in children-specific programs and the rights of children and young audiences, but unlike in other countries, are not enforceable.
Machine summary:
پرسـش هایی کـه بـرای رسـیدن بـه اهـداف بـالا مطـرح شـده اند، عبارت انـد از: قوانیـن تبلیغـات در برنامه هـای تلویزیونـی کـودکان ٦ تـا ١٢ سـال چیسـت ؟ و بـر اسـاس نظـر کارشناسـان حـوزه کودک و رسـانه ، وضعیـت حقوقی مخاطبـان کودک در تلویزیـون ایـران چگونه اسـت ؟ پیشینه پژوهش غلامـی (١٣٩٧)، در پایان نامـه ارشـد خود با عنـوان «بایسـته های حقوق مخاطب در تبلیغـات بازرگانـی جمهـوری اسـلامی ایـران » ایـن پرسـش را مطـرح کرده اسـت : مبانـی حقـوق مخاطـب در آگهی هـای بازرگانـی سـیمای ج .
همچنیـن مینایـی (١٣٩٠) در پایان نامـه خـود بـا عنـوان «بررسـی مقـررات آگهی هـای تجـاری سـیمای جمهـوری اسـلامی ایران ویـژه کـودکان ، از دیـدگاه پژوهش های ارتباطی ، کارشناسـان تبلیـغ و حقـوق » به دنبال این پرسـش بوده اسـت که مقـررات مقتضی ســال بیـست ونــــهـم ، شمـاره ١ (پیاپی ١٠٩)، در بـاب آگهی هـای تجـاری تلویزیونـی ویژه مخاطب کـودک چیسـت ؟ نتایج حاصل بهـــــــــــار١٤٠١ از تطبیـق سـه کشـور و پیمایـش آنها نشـان داده اسـت که مـا در ایـران فاقد اصول کلـی مربـوط بـه تمـام انـواع آگهی هـای تجـاری هسـتیم و در ارتبـاط بـا آگهی های تجـاری ویـژه مخاطبـان کـودک نیـز مقرراتـی وجـود نـدارد، ضمـن اینکـه حتـی آیین نامـه اداره بازرگانـی سـیما از ضمانـت اجرایـی برخـوردار نیسـت .
توصیف قوانین تبلیغات تلویزیونی ایران برای کودکان در قانـون اساسـی جمهـوری اسـلامی ایـران کـه معتبرتریـن و نخسـتین متـن قانونـی اسـت کـه در دعـاوی بـه آن مراجعـه می کننـد، در خصـوص تبلیغـات نیـز قوانینـی ارائـه شـده اسـت ، امـا ایـن مطالـب ، به طـور ویـژه بـه مخاطـب کـودک اختصـاص داده نشـده اند.