Abstract:
محیط زیست تنها قربانی است که خاموش و بی صدا ذبح می شود و توان دفاع از خود را ندارد. در جرائم زیست محیطی عمدتا شاکی خصوصی که مستقیم قربانی جرم بوده و در پیگرد و تعقیب متهم ، ذی نفع باشد وجود ندارد. دولتها بعنوان نماینده ملت ها و نماینده احاد اتباع خود متاسفانه در بسیاری از موارد، خودشان ناقض جدی محیط زیست می باشند. برای حمایت جدی از محیط زیست و نهادینه کردن حقوق محیط زیست در عرصه های ملی و منطقه ای و بین المللی، نهادهای نظارتی بین المللی و تشکل های غیر دولتی و مردم نهاد بهترین ملجا هستند که باید مورد شناسایی و توجیه قرار گیرند. در تحقیق پیش رو تلاش شده به این پرسش پاسخ داده شود که عمده ترین راهبرد نهادینه کردن حقوق محیط زیست چیست ؟ استدلال و واکاوی صورت گرفته ضرورت توجه به نهادهای نظارتی حوزه بین الملل و تشکل های مردم نهاد در عرصه ملی و بین الملل را به خوبی تبیین می نماید. وارسی اسناد حوزه بین الملل ما را به این نتیجه رهنمون می شود که قوانین و مقررات موجود در خصوص حفاظت از محیط زیست باید از حالت توصیه ای خارج گردد و جنبه الزام آور پیدا کند. تعریف حقوق کیفری محیط زیست و کیفری شدن جرائم زیست محیطی ضمانت اجراء خوبی است که می تواند به نهادینه شدن حقوق محیط زیست کمک نماید.
Machine summary:
اهميت ديوان بين المللي دادگستري در نهادينه شدن حقوق زيست محيطي به دليل عدم توجه دولت ها به مسئوليت خود در راستاي حفاظت از محيط زيست و اجرايي ساختن حقوق بين الملل محيط زيست و جهت تحقق بخشيدن به اين امر، ايجاد مرجعي در سطوح بين الملل با ضمانت اجراي موثر و کارآمد، مي تواند به عنوان راهکاري جهت حمايت کيفري و حقوقي تلقي گردد و اين امر خصوصا به دلايل ماهيت و مبناي خاص دعاوي، فقدان تخصص لازم ، روند طولاني رسيدگي دارند.
از آنجائي که اين جرايم در صلاحيت موضوعي ديوان کيفري بين المللي، مطابق با ماده و اساسنامه به صورت خاص قرار نگرفته است ، مي توان گفت اين امر خود توانسته است در ايجاد خلا و به عنوان بهانه اي از سوي دولت ها، در عدم توجه لازم به اجراي اين قوانين کمک نمايد با آنکه قديمي ترين پرونده در زمينه حقوق بين الملل محيط زيست مربوط به پرونده داوري «ترايل اسملتر»، يعني پرونده داوري ميان آمريکا و کانادا در ١٩٢٨ و ١٦ آوريل ١٩٣٨ مي باشد، در اين پرونده به «اصل مسئوليت بين المللي» دولت ها نسبت به فعاليت هاي برون مرزي که منجر به ايجاد آلودگي هوا که باعث بروز خطرات جدي زيست محيطي مي گردد، به رسميت شناخته شده است .
ديوان بين المللي دادگستري که رکن اصلي قضايي سازمان ملل متحد محسوب مي گردد، با آنکه برجسته ترين نهاد قضايي در سطح بين المللي است که قادر به رسيدگي به دعاوي مرتبط با حقوق بين الملل محيط زيست نيز مي باشد، اما به دليل محدوديت هاي موجود در صلاحيت ، اين ديوان نمي تواند به عنوان يک مرجع موثر جهت اختلافات زيست محيطي با ضمانت اجرايي موثر عمل نمايد.