Abstract:
چکیدهقرآن کریم بر نقل قصه و بیان سرگذشت انبیاء و امم گذشته بسیار تاکید میکند. بهره وری از این ظرفیت خصوصا در تالیف و تحلیل حوادث تاریخی از جمله در قیام امام حسین (ع) امری لازم و ضروری است. ملا حسین کاشفی از معدود افرادی است که هنگام بیان وقایع قیام امام حسین (ع) از آیات بسیاری بهره جسته و در این باره بسیار ماهرانه و با ظرافت بسیار خاصی، ضمن استناد به آیاتی از قرآن، درصدد تحلیل و بررسی قیام عاشورا برآمده بود. شاید بتوان ادعا کرد در میان مقتل نویسان، کسی به اندازه کاشفی - که از علمای اهل سنت است- اینگونه به مقتل نگاری روی نیاورده و در مواردی هنگام تطبیق و بیان شان نزول آیات، دیدگاهی را برگزیده که مطابق دیدگاه شیعیان است. نوشته حاضر به کیفیت و روش کاشفی در بررسی و تحلیل وقایع عاشورا با استناد به آیات پرداخته و در پی پاسخ به چرایی و چگونگی استناد کاشفی به آیات است. در پرتو بررسی که صورت گرفت این نتیجه بدست آمد که انتخاب نوع آیات و تحلیل و بررسی که کاشفی در مورد آیات انجام داده، به نوعی بازگو کنندهی افکار و اعتقادات درونی کاشفی در مورد مشروعیت بخشی به خلافت خلفای سه گانه، عدم مشروعیت بخشی و طعنه زدن به حکومت بنی امیه و لزوم احترام و اکرام اهل بیت (ع) است و هدف کاشفی از ضمیمه کردن آیات به گزارشهای تاریخی، تفسیر، توضیح و تایید یا نقد و بررسی یک گزارش است.
Machine summary:
همچنین استناد به آیاتی در مورد شخص پیامبر(ص) و اهل بیت (ع)، و بیان ویژگیهای خاص منحصر به فرد ایشان که از طرف خداوند اعطا شده، رگههایی از اعتقادات شیعهگری نویسنده را مطرح میسازد هرچند در این موارد خالی از خطا و لغزش نبوده ولی سعی کرده برخی از اعتقادات درونی خود را در قالب مقتل نویسی با استفاده از آیات و روایات بیان نماید.
مقاله «بررسی و نقد روایتانگارهها و گزارههای متفرد عاشورایی در روضة الشهداء کاشفی» ( محسن رفعت و دیگران، 1398): در این اثر گزارشهای تاریخی متفردی که کاشفی نقل کرده مورد بررسی قرار گرفته اما به آیات پرداخته نشده است، همانگونه که در سایر منابع نیز به آیات مورد استفاده کاشفی اشارهای نشده است.
استنادات قرآنی مقتل کاشفی نویسنده در نگارش این کتاب سعی کرده با استنادات قرآنی واقعهی عاشورا را تبیین کند که این مهم را میتوان در قالب چهار عنوان تقسیم کرد: واقعه عاشورا تداوم حرکت انبیا ملا حسین کاشفی در ابتدای کتاب در بیان واقعهی عاشورا سعی کرده داستان ابتلای انبیای الهی به مصائب را تبیین کند و در واقع با استفاده از آیات قرآن کریم و برخی روایات - که تعدادی از آن خبر واحد است و در جای دیگری نمیتوان آن را یافت - سعی در تحلیل و تفسیر این واقعه دارد.
» (کاشفی، 1382: 227-228) در ظاهر این ادعای کاشفی برگرفته از گزارشی است که توسط برخی چون علی بن ابراهیم قمی (۳۲۹ق)، خطیب بغدادی (۴۶۳ق)، ابن عساکر (۵۷۱ق) و سیوطی (۹۱۱ق) ذیل تفسیر سورهی قدر اینگونه بیان شده است: پیامبر(ص) در خواب دید بنی امیه بر منبر آن حضرت هستند، به همین جهت ناراحت شد.