Abstract:
طنز و لطیفه یکی از گونه های ادبیات شفاهی است که در فرهنگ مردم ایران، جایگاه والایی دارد.
نیازمندی مردم به لطیفه و شوخ طبعی از عوامل نشا اجتماعی و سرزندگی عمومی است که به
شکل های مختلف خود را نشان می دهد. از جمله مسائلی که سبب شکل گیری و ایجاد متن های
یا » کرونا « در دوران معاصر شده، بیماری همه گیر جهانی به نام » لطیفه « و » طنز « فولکلوری با محور
بوده که دنیا را در برگرفته است. ایرانیان به عنوان مردمان کشوری COVID- گ 19 » کووید 11 «
فرهنگ دوست و ادب پرور، در کنار تمام تلخی ها و اندوه های ناشی از مرا و میر، بستری های
دردناک همگانی، هزینه های سنگین اقتصادی، سیاسی و اجتماعی این بیماری هولناک، فرصتی
یافته اند تا ضمن پناه بردن به کارکردهای ادبیات عامه و فرهنگ مردم، با ساخت و بازپخش
گونه های طنزآمیز مرتب با این بیماری، آرامش بخش خود و جهانیان شوند.
در این مقاله، پژوهشگر با استفاده از ده ها متن شفاهی و ش نیداری در محافل مختلف مردمی و
همچنین متن های انتشار یافته در فضای مجازی و اینترنتی، ابتدا به گردآوری میدانی متن ها و
دسته بندی و انتخاب موارد طنزآمیز آن پرداخته و سپس، با تحلیل و بررسی بال بر 121 متن طنز
کرونایی به روش کتابخانه ای و اسنادی، نکته هایی را همراه با پیشنهاد پژوهشی ار ائ ه کرده است.
یافته های پژوهش بیان کننده میزان تاثیرگذاری فرهنگ مردم بر رخدادهای گوناگون اجتماعی است به
گونه ای که در حوادثی چون سیل، زلزله، جنگ، بیماری و دیگر اتفاقات ناگوار، آفرینندگان فولکلور،
متن های خود را برای تسکین دردها و سختی های اجتماعی، پزشکی، اقتصادی، سیاسی و غیره بیان
می کنند و به این بهانه، رفتارهای اعتراضی خود را به دیگران نشان می دهند
Machine summary:
در اين مقاله ، پژوهشگر با استفاده از ده ها مـتن شـفاهي و شـنيداري در محافـل مختلـف مردمـي و همچنين متن هاي انتشار يافته در فضاي مجازي و اينترنتـي، ابتـدا بـه گـردآوري ميـداني مـتن هـا و دسته بندي و انتخاب موارد طنزآميز آن پرداخته و سپس ، با تحليل و بررسي بـالغ بـر ١٢٠ مـتن طنـز کرونايي به روش کتابخانه اي و اسنادي، نکته هايي را همراه با پيشنهاد پژوهشـي ارائـه کـرده اسـت .
يافته هاي پژوهش بيان کننده ميزان تأثيرگذاري فرهنگ مردم بر رخدادهاي گوناگون اجتماعي است به گونه اي که در حوادثي چون سيل ، زلزله ، جنگ ، بيماري و ديگر اتفاقات ناگوار، آفرينندگان فولکلور، متن هاي خود را براي تسکين دردها و سختيهاي اجتماعي، پزشکي، اقتصادي، سياسي و غيـره بيـان ميکنند و به اين بهانه ، رفتارهاي اعتراضي خود را به ديگران نشان ميدهند.
شوخي، خنده ، طنز و لطيفه پردازي يکي از نيازهاي بشري است و انسـان بـه سـبب موقعيت هاي مختلف روحي و رواني خود به اين نوع ادبي، اجتماعي و يا فرهنگي نيـاز دارد.
دسته بندي تفاوت ها و شباهت هاي طنز، هجو و هزل نوع زبان مخاطب هدف گوينده ريخت / لحن طنز نرم عموم رفع معايب جامعه ادبي و هنرمندانه هزل نرم عموم سرگرمي، شادي ادبي و عاميانه هجو خشن خواص انتقام ، دشمني ادبي اگرچه نمونه هاي هجو و هزل در طبقات عام و خاص جامعه وجود دارد؛ شاعران و گويندگان بزرگ ادب پارسي، بيشتر از قالب «طنز» براي اصلاح جامعـه و رفـع معايـب اجتماعي مردم و درباريان ، استفاده کرده اند (قنبري عـديوي، ١٣٩٨: ٢١ــ٢٠).