Abstract:
بیان مسئله: ایل خمسه بههمراه ایل قشقایی از ایلات تولیدکننده قالی در استان فارس محسوب میگردد. طایفه غنی از ایل عرب خمسه از معروفترین طایفه قالیباف این ایل میباشد. این طایفه در طول سه دهه اخیر بهصورت خودجوش و هدایت شده در روستاهای شهرستان سرچهان ساکن شدهاند. از زمان اسکان تاکنون، قالیبافی در این روستاها ادامه داشته است. این مقاله بهدنبال پاسخدهی به این پرسش هست که وضعیت کنونی قالیبافی طایفه غنی در روستاهای سرچهان از نظر طرح و نقش، رنگ و ساختار بافت چگونه است؟هدف: شناسایی ویژگیهای فنی و فرمی قالی طایفه غنی اسکان یافته در روستاهای سرچهان هدف این پژوهش میباشد.روش پژوهش: روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و انتخاب نمونهها تصادفی بوده است، بهجز بخشهای تاریخی که از طریق مطالعه کتابخانهای بهدست آمده، بخش اعظم گردآوری اطلاعات مقاله بر پژوهشهای میدانی استوار است که از منطقه بهدست آورده شده است و در بخش تخصصی این پژوهش ابزار گردآوری اطلاعات کارت مشاهده میباشد.یافتهها: یافتههای پژوهش بر اساس تحلیل ۲۸ تخته قالی نشان میدهد طرح ترنجی، لچک ترنجی، سه ترنجی، چهار ترنجی و چند ترنجی (ترنج دو ردیفه) از اصلیترین و متنوعترین طرح قالی این طایفه میباشد که در آن ترنجها بههم پیوسته و در نمونه لچکدار نیز لچکها بههم پیوسته هستند، نقوش گیاهی، جانوری و انسانی بهشکل هندسی و الگوپذیری از طبیعت پیرامون و همچنین با تکیه بر باورها و اعتقادات آنها بافته شده، نقوش مرغ و درخت به اشکال گوناگون از بسامد بیشتری برخوردارند. و در نمونههای متأخر از تعدد و تنوع نقوش کاسته شده و نقوش غیرهندسی بهصورت طبیعی استفاده شده است. از نظر فنی، ساختار بافت با استفاده از گره متقارن، مواد اولیه پشمی (تار، پود، پرز) و چلهکشی ثابت میباشد. الیاف بهکار رفته با مواد شیمیایی رنگرزی شده که رنگ زمینه تمام قالی مورد بررسی لاکی بود.
Machine summary:
اشکان رحمانی ١ مجیدرضا مقنی پور٢ حسین تفکری ٣ مطالعه ویژگیهای طرح و نقش ، رنگ و بافت قالیهای عشایر عرب خمسه اسکان یافته در روستاهای شهرستان سرچهان (مطالعه موردی: طایفه غنی ) چکیده بیان مسئله : ایل خمسه به همراه ایل قشقایی از ایلات تولیدکننده قالی در استان فارس محسوب می گردد.
مسأله اصلی این پژوهش در حقیقت پرداختن به ساختار فرمی طرح و نقش و همچنین ویژگی های فنی بافت از جمله : مواد اولیه و ابزار مورد استفاده ، نوع گره به کار رفته ، نوع پودگذاری ، شیرازه پیچی و آرایش سر چله ها در طایفه غنی اسکان یافته در روستاها است .
مطالعات میدانی نشان می دهد که بخش اعظم از ساکنین این روستاها را طایفه غنی از عشایر عرب خمسه تشکیل می دهد که در دهه های ٧٠، ٨٠ و ٩٠ شمسی به صورت خودجوش و هدایت شده اسکان داده شده اند و این روستاها در قلمرو کوچ و منطقه ییلاقی آن ها قرار دارد.
«مبینی و اسکندری» (١٣٩٤) در مقاله «بررسی طرح و نقش قالی طایفه گشنی و مقایسه آن با قالیهای ایل عرب » تشابه نقوش به کار رفته در طایفه گشنی را که به زعم نویسندگان مرتبط با عرب خمسه می تواند باشد مورد بررسی قرار داده است .
طرح های تصویری، طرح هایی با ترنج های غیرهندسی در قالی این طایفه که محتملاً از قالیهای شهری الهام گرفته شده و همچنین استفاده از یک سری نقوش گیاهی و پرنده به صورت طبیعی در زمینه بعضی از قالیها از نمونه های بارز تغییر و تحولاتی که توسط بافندگان صورت گرفته است .