Abstract:
ایران کشوری عمدتا خشک، کم آب و با اقتصاد کشاورزی است که اساس آن بر پایه آب قرار دارد. از این رو، این کشور در طول تاریخ خود، با مسئله تامین آب مورد نیاز کشاورزی و شرب، به عنوان یکی از دغدغه های مهم حکومتی و مردمی مواجه بوده است. به علاوه اینکه مالیات آب و اجارهبهای آن نیز به عنوان یکی از مسائل مهم دولتی مطرح م یباشد. نوشتار حاضر بر مبنای روش توصیفیتحلیلی و با اتکا بر منابع دست اول تاریخی و سفرنامه های خارجی عصر صفویه، در پی تبیین این مسئله است که در این عصر با توجه به کمبود آب در ایران، آب مورد نیاز کشاورزی و شرب در نواحی مختلف چگونه تامین می شد و اینکه آیا از آب کشاورزی و شرب مالیات دریافت می گردید. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در این دوره با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و میزان بارش های سالانه، جهت تامین آب مورد نیاز نواحی مختلف ایران، روش های متنوعی نظیر قنات و کاریز، پایاب، آب انبار و چاه به کار می رفت و هم چنین از آب مصرفی جهت آبیاری اراضی کشاورزی، مالیات دریافت می شد.
Following the death of Alexander in 323 B.C. his territory was divided
among his generals. Seleucus, meanwhile, took control of much of the
Macedonian-occupied Asia, which included vast lands from Soghd to
the Mediterranean. However, a closer study at the conquests of Selecus
shows that he did not rule over many of the lands which some historians
like Apian claim in their accounts at all, and in some of them, he was
only able to exert a superficial influence. Territories like Armenia, Azerbaijan,
Dahae, Persis and Elymais area remained out of his control. The
Inhabitants of these lands through keeping their internal independence
succeeded in restricting the wave of Hellenization deliberately propagating
by Seleucids, and took advantage of a part of Hellenistic culture voluntarily
in a controlled way. Therefore the Seleucids’ attempt for transformation
of their territory to Hellenistic land was failed. The purpose
of this article is to evaluate the success rate of Seleucids in Iran’s Hellenistic
changes with considers to the extent of the lands under their rule.
Machine summary:
نوشـتار حاضــر بــر مبنــاي روش توصيفيـــتحليلي و بــا اتــکا بــر منابــع دســت اول تاريخــي و ســفرنامه هاي خارجـي عصـر صفويـه ، در پـي تبييـن ايـن مسـئله اسـت کـه در ايـن عصـر بـا توجـه بـه کمبـود آب در ايـران ، آب مـورد نيـاز کشـاورزي و شـرب در نواحـي مختلـف چگونـه تأميـن ميشـد و اينکـه آيـا از آب کشـاورزي و شـرب ماليـات دريافـت ميگرديـد.
يافته هـاي پژوهـش حاکـي از آن اسـت کـه در ايــن دوره بـا در نظــر گرفتــن شــرايط اقليمـي و ميـزان بارش هــاي سـالانه ، جهــت تأميــن آب مـورد نيـاز نواحـي مختلـف ايـران ، روش هـاي متنوعـي نظيـر قنـات و کاريـز، پايـاب ، آب انبـار و چـاه بـه کار ميرفــت و هــم چنيــن از آب مصرفــي جهــت آبيــاري اراضــي کشــاورزي، ماليــات دريافــت ميشــد.
ايـن پژوهــش در پـي پاســخگويي بــه ايــن سـؤالات اسـت : ـ آب کشاورزي و شرب در نواحي مختلف ايران در عصر صفويه چگونه تأمين ميشد؟ ـ ماليات به آب مورد استفاده در کشاورزي و شرب تعلق ميگرفت ؟ فرضيــه پژوهــش در رابطــه بــا ســؤال اول چنيــن اســت کــه در عصــر صفويــه مــردم جهــت تأميــن آب آشــاميدني و کشــاورزي مــورد نيــاز خــود، بــه شــيوه هايي چــون قنــات ، متوســل شــدند.
(213 :1366 بنـا بـه گفتـه منابـع در دوره صفويـه آب شـيراز از قنـات و کاريـز تأميـن ميشـد (مسـتوفي، ١٣٣٦: ١٣٧) و مـردم هرمـز آب نوشـيدني خـود را فقـط از چاههـا و آب انبارهـا بـه دسـت مي آورنـد (اميـري ، ١٣٤٩: ٨٧) خيابان هـاي شـهر تهـران از نهرهايـي کـه تعـداد آنهـا فوق العـاده زيـاد بـود سـيراب ميشـد و هميـن نهرهـا بـراي آبيـاري باغهـا نيـز مـورد اسـتفاده قـرار ميگرفتنـد (دلاوالـه ، ١٣٤٨: ٢٨٨).