Abstract:
شاهنامۀ فردوسی به دلیل داشتن داستان های جذّاب، همواره نظر بسیاری از نویسندگان کودک و نوجوان را به خود جلب کرده است.کودک از منظر شناختی و داشتن ویژگی های منحصر به گروه سنّی خود، نیازهای مختص به خویش را در دریافت منابع علمی و حتّی داستانی دارد. به همین دلیل، مقالة حاضر که به شیوة توصیفی و تحلیلی نگاشته شده و روش گردآوری اطّلاعات آن بر پایة مطالعات کتابخانه ای بوده، می کوشد تا با توجّه به شرایط سنّی کودک، ظرفیت های برخی داستان های واقعگرای شاهنامه را که شامل موضوعات رزمی، تاریخی، اجتماعی، عاشقانه، عارفانه و اخلاقی میشود، مورد بررسی قرار دهد تا بتوان با شگردهایی چون بازنویسی، بازآفرینی، بازنگری و غیره، متن کهن شاهنامه را برای این گروه مناسب سازی کرد. داستان های واقعگرای شاهنامه در صورت مناسب سازی، زمانی میتواند نظر کودکان را جلب کند که با زندگی معمول آنان در ارتباط باشد. به علاوه آن دسته از داستانها که شرح حال یک یا چند شخصیت قهرمان است، به دلیل داشتن محتوایی ماجراجویانه و نزدیک به زندگی بشری، الگویی را در اختیار کودکان قرار میدهد که از ذهن آنها دور نیست. همچنین وجود شخصیت های کودک در داستان های واقعگرای شاهنامه به دلیل ایجاد حسّ همذاتپنداری در مخاطب، می تواند یکی از عوامل مهم در افزایش ظرفیت های داستانی برای جذب کودکان باشد.
Since Ferdowsi’s Shahnameh include captivating tales, it has attracted the attention of writers of children and adolescent to a large extent. A child having the specific characteristics of his age group requires his own needs in order to acquire scientific knowledge and sources in any form even narrative one therefore the present article written using descriptive analytic method and for gathering data made use of library studies is an attempt to study the potential of certain realistic tales in Shahnameh which include issues such as battle scenes, historical, social, romantic, mystical, and moral themes according to child’s age group so that by using strategies such as rewriting, revising, and so on render the ancient text of Shahnameh more appropriate for the age group in question. In this way these realistic captivating tales can attract the attention of the younger audience, so that they can relate to them in their everyday life. Moreover, those stories which deal with one or number of heroes because of their adventurous nature and content and their palpability to man’s life could set an example for children with their creative minds. Inducing the feelings of identification in the audience, the presence of actual child characters in realistic tales of Shahnameh also could serve as an important factor in increasing the potential of the tales to capture the attention of children..
Machine summary:
بررسی ظرفیت های داستان های واقع گرای شاهنامه برای ارائه به کودکان فاطمه فرزین دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن ، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن ، ایران محمود طاووسی استاد زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن ، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن ، ایران (نویسندۀ مسؤول ) مریم جلالی استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران ، ایران (متخصص ادبیات کودک) 1 مهدی ماحوزی دانشیار زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن ، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن ، ایران تاریخ دریافت : ١٣٩٦/٨/٨ تاریخ پذیرش : ١٣٩٩/٣/٢٠ چکیده شاهنامۀ فردوسی به دلیل داشتن داستان های جذاب ، همواره نظر بسیاری از نویسندگان کودک و نوجوان را به خود جلب کرده است .
به همین دلیل ، مقالۀ حاضر که به شیوۀ توصیفی و تحلیلی نگاشته شده و روش گردآوری اطلاعات آن بر پایۀ مطالعات کتاب خانه ای بوده ، میکوشد تا با توجه به شرایط سنی کودک، ظرفیت های برخی داستان های واقع گرای شاهنامه را که شامل موضوعات رزمی، تاریخی، اجتماعی، عاشقانه ، عارفانه و اخلاقی میشود، مورد بررسی قرار دهد تا بتوان با شگردهایی چون بازنویسی، بازآفرینی، بازنگری و غیره ، متن کهن شاهنامه را برای این گروه مناسب سازی کرد.
گرچه درون و بیرون شدن از مقولۀ عشق در ادبیات کودک و نوجوان ، برای اقتباس کننده ـ با توجه به فرهنگ ایرانی ـ دشوار به نظر میرسد اما (جلالی، ١٣٩٢: ١٣٣) «از آن جایی که روند عشق در داستان های قومی اکثرا بدین گونه است که هرگز به حریم روابط جنسی وارد نمیشود و در همان جا متوقف میشود» میتوان این گونه داستان ها را با توجه به سن کودکان مناسب سازی کرد (قزل ایاغ ، ١٣٩٣: ١٨٨).