Abstract:
مالیاتها نه تنها ابزاری برای تامین مالی مخارج دولت بوده بلکه در گسترش عدالت و توزیع عادلانه درآمد در جامعه نیز نقش اساسی ایفا میکنند. بنابراین برنامهریزی برای وصول مالیاتها و جایگزین کردن درآمدهای مالیاتی با درآمدهای نفتی از اساسیترین محورهای توسعه اقتصادی و اجتماعی است. در این راستا هدف اصلی مطالعه حاضر بررسی میزان اثرگذاری عوامل تعیینکننده درآمدهای مالیاتی در استانهای ایران است. به این منظور با استفاده از دادههای 31 استان کشور طی دوره زمانی 1398-1390 مدل نسبت مالیاتی به روش پانل فضایی مورد برآورد قرار گرفته است. نتایج حاصل از این مطالعه بیانگر وجود اثرات فضایی در مدل نسبت مالیاتی استانهای کشور است. همچنین نتایج برآورد مدل به روش خطای فضایی، نشاندهنده رابطه مثبت و معنادار متغیرهای سهم ارزش افزوده بخش صنعت از تولید ناخالص داخلی، ضریب جینی، نرخ شهرنشینی، درآمد سرانه و نرخ سواد با نسبت مالیاتی است. متغیر نرخ تورم نیز اثر منفی و معناداری بر نسبت مالیاتی دارد.
Tax is not only a means of financing government expenditures, but also plays a key role in justice promotion and equitable distribution of income in society. Therefore, planning for tax collection and replacing tax revenues with oil revenues is one of the most important pillars of economic and social development. In this regard, the main goal of this study is to investigate the effectiveness of determinant factors of tax revenue in Iranian provinces. For this purpose, using the data of 31 provinces during the period 2011-2019, the tax ratio model has been estimated by spatial panel approach. The results show that there are spatial effects in the tax ratio model. Moreover, the results of the SEM model show a positive and significant relationship between gini coefficient, urbanization rate, share of the industrial sector in GDP, per capita income and literacy rate with the tax ratio. On the other hand, inflation rate also has a significant negative effect on the tax ratio
Machine summary:
به اين منظور با استفاده از داده هاي ٣١ استان کشور طي دوره زماني ١٣٩٨-١٣٩٠ مدل نسبت مالياتي به روش پانل فضايي مورد برآورد قرار گرفته است .
همچنين نتايج برآورد مدل به روش خطاي فضايي، نشان دهنده رابطه مثبت و معنادار متغيرهاي سهم ارزش افزوده بخش صنعت از توليد ناخالص داخلي، ضريب جيني، نرخ شهرنشيني، درآمد سرانه و نرخ سواد با نسبت مالياتي است .
در اين راستا مطالعه حاضر به دنبال بررسي ميزان اثرگذاري عوامل تعيين کننده درآمدهاي مالياتي در استان هاي ايران با استفاده از رهيافت پانل فضايي طي دوره زماني ١٣٩٨-١٣٩٠ است .
نتايج اين پژوهش نشان داد که با افزايش درجه باز بودن اقتصاد، سطح سواد، ثبات سياسي، 1 Teera 2 Chaudhry & Munir گسترش پايه هاي مالياتي و کنترل نابرابري درآمدي و فرار مالياتي ميتوان نسبت ماليات به توليد ناخالص داخلي را در پاکستان افزايش داد.
نصيرالاسلامي و همکاران ١ (١٣٩٤) به بررسي اثر متغيرهاي نوسانات توليد ناخالص داخلي، شاخص تنوع بخشي ماليات ، سهم ماليات هاي غيرمستقيم ، نسبت ماليات به توليد ناخالص داخلي، نرخ رشد درآمدهاي نفتي، توليد ناخالص داخلي سرانه ، سهم ارزش افزوده بخش کشاورزي و ضريب جيني بر نوسانات درآمدهاي مالياتي دولت با استفاده از روش خود رگرسيوني و توزيع با وقفه (ARDL) طي دوره زماني ٥ ساله پرداختند.
متغير سهم ارزش افزوده بخش صنعت از توليد ناخالص داخلي داراي اثر مثبت بر نسبت مالياتي استان هاي کشور است و اين رابطه از لحاظ آماري معنادار ميباشد.