Abstract:
از زمان بیآغاز انسان هرگز نتوانست از چمبرۀ صفت قدیسۀ زیبایی بیاعتنا بگذرد. به همیندلیل مقولۀ زیبایی همواره مورد عنایت فلاسفه و نظریهپردازان عرصۀ هنر و ادبیات بودهاست. بدینجهت مقالۀ حاضر با استناد به مطالعات توصیفی و کتابخانهای برآن است تا به واکاوی واژگان همسنگ زیبایی در اشعار عطار بپردازد و آنگاه با مکتب زیباشناسی فلوطین مقایسهنماید و مفارقتها و مقارنتهای دیدگاهشان را واکاوینماید. بر اساس تتبعات انجامشده تصادمات افکار فلوطین و عطار برآن است که زیبایی امری مدرّج است چه در عالم محسوسات و چه در عالم مغیبات و ماهیِ جان انسانها در سه بحر متفاوت زیبایی را درکمیکند؛ دریایِ حس، دریای عقل و دریای روح. نکتۀ قابلتامّل در بیان افتراق افکار آندو، این است که عطار حزن و اندوه را بستری برای رسیدن به زیبایی جانان میداند اما فلوطین درک شادیهای جمال الهی را زمینهساز بهجت روح میبیند. علاوه براین عطار که با مفهوم زیبایی از دیدگاه فلوطین مرافق است صبغۀ دینی و عرفانی را چاشنی درک زیبایی کردهاست.
Since eternity without beginning (Azal), human has never been able to take no notice of the sacred attribute of beauty. That’s why philosophers and theorists in the field of art and literature have always considered the category of beauty. Therefore, the present paper aimed to analyze the equal terms of beauty in Attar’s poems based on descriptive and library studies, then compare it with Plotinus’ school of aesthetics and investigate the differences and similarities of their viewpoints. According to conducted research, Plotinus’ and Attar's thoughts collision showed that beauty is something graduated and whether in the sensible world or invisible world, it comprehends that human can fifure it out in three different aspects of beauty: by sensation, by intellect and by soul. The provoking point of their different thoughts is that Attar finds sorrow as a way to achieve the beauty of the beloved one but Plotinus believes that understanding of the happiness of the divine beauty is the basis of spiritual enjoyment. Moreover, Attar agrees with Plotinus' viewpoint and gives a religious and mystical feature to the category of beauty.
Machine summary:
نکتۀ قابلتامّل در بیان افتراق افکار آندو، این است که عطار حزن و اندوه را بستری برای رسیدن به زیبایی جانان میداند اما فلوطین درک شادیهای جمال الهی را زمینهساز بهجت روح میبیند.
با وجود نامنسجمبودن تعاریف متعدد از زیبایی، مقاله حاضر برآن است تا مقولۀ زیبایی را از زاویۀ دید فلوطین و عطار بررسیکند؛ زیرا «زیباییشناسی افلاطونی و نوافلاطونی قبل و بعد از اسلام از طریق جندی شاپور، مکتب حران و نهضت ترجمه رواجیافتهبود».
( جعفری، 1362 : 288) تطبیق شاهکارهای ادبی و آثار فلاسفه درباب زیبایی، گاه مملو از قرابت است و گاه سرشار از نگاهی غرابت مآبانه، با توجه به براعت استهلال فوق مقولۀ زیبایی از دیدگاه فلوطین و عطار به فصیل عبارت است از: 1 -زیبایی حسی از زمان بیآغاز زیبایی بر حیات انسانها حکمرانیمیکند و انسان هرگز نمیتواند به این صفت قدیسه بیتوجه باشد.
( فلوطین، 1366، ج2 :1085) چو نتوانی به ذات او رسیدن قناعتکن جمال صنع دیدن (عطار، 1388: 108) به نظر عطار اگر وجود آدمی به عظمت زیبایی خورشید دسترسیندارد به نور چراغی برای درک نیکمنظری الهی بسندهکند؛ زیرا عقل جزئیِ انسان محدودبین است و گنجایش جمال کِبرایی را ندارد.
(فلوطین، 1366، ج2: 1093) نکتۀ قابلتامل آن است که انسان در آن آینه به جای رویت جمال الهی خود را میبیند و این اَنانیت، حجاب درک حسن پروردگار میشود.
Analysis of the Category of Beauty in Attar's Thought with an Approach to Plotinus’ View Masumeh Shakury1, Kuros Karimpasandi2, Naeimeh Kialashaki3, Maryam Shahmohammady4 1 PhD Student, Persian Language and Literature, Chalus Branch, Islamic Azad University, Chalus, Iran.